توندوتیژیی كۆمه‌ڵایه‌تی و به‌رپرسیارانی ... ئومێد قه‌ره‌داغی

دیمه‌نی كوشتنی دوو ژن و فرێدانی جه‌سته‌یان بۆ نێو گۆمێك له‌ راستیدا شتێك نییه‌ جگه‌ له‌ دووباره‌بوونه‌وه‌ی دیمه‌نی پر تراژیدیای كوشتنی ژن له‌ كۆمه‌ڵگای ئیمه‌دا ، روداوێكی تازه‌ نییه‌ به‌ قه‌د ئه‌وه‌ی روداوێكه‌ له‌ هه‌موو شوێنێكی كۆمه‌ڵگای ئێمه‌ ئاماده‌یه‌ و هه‌موو له‌حزه‌یه‌ك كۆمه‌ڵگای ئیمه‌ له‌به‌رده‌م رودانیدایه‌، توندوتیژی دژی ژنان و كوشتنیان له‌وپه‌ری دڵره‌قیدا نموونه‌یه‌كی به‌رجه‌سته‌ی ئه‌و توندوتیژییه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌یه‌ كه‌ له‌ چه‌ندین بوار و ره‌هه‌ندی جیاوازه‌وه‌ كار ئه‌كات، له‌ نێو خێزان و، نێو قوتابخانه‌ و، نێو مزگه‌وت و نێو به‌شێكی هه‌ره‌ فراوانی دامه‌زراوه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانی ئێمه‌دا، پرسیاری گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كێ به‌رپرسیاره‌ به‌رانبه‌ر به‌م توندوتیژییه‌:؟ كێ هۆكاری درێژه‌پێدانی ئه‌م مێژوه‌ تاریكه‌ی توندوتیژییه‌؟  ئه‌وه‌ی به‌رپرسیاره‌ له‌ به‌رده‌وامی ئه‌م روباره‌ی له‌ خوێن، ئه‌م جیهانه‌ له‌ توندوتیژیی فیزیكی و سونبولی به‌ته‌نها بكه‌ره‌ راسته‌وخۆكانی ئه‌م توندوتیژییه‌ نین، به‌ته‌نها ئه‌وانه‌ نین جه‌سته‌ی دوو كێژۆڵه‌ی شانزه‌ ساڵ و هه‌ژده‌ ساڵ به‌ كوژراوی فرێ ئه‌ده‌نه‌ ئاوه‌وه‌، به‌ ته‌نها ئه‌وانه‌ نین كه‌ راسته‌خۆ جه‌سته‌ی كچێكی شانزه‌ ساڵ له‌ شیرینی خه‌ودا پڕ ئه‌كه‌ن له‌ فیشه‌ك ، به‌ڵكو هه‌موو ئه‌وانه‌ن به‌رانبه‌ر به‌م توندوتیژییه‌ ترسناكه‌ بێ ده‌نگن،  به‌ بڕوای من له‌ كوردستاندا 3 گرووپی سیاسی و كۆمه‌ڵایه‌تی هه‌ن كه‌ به‌رپرسیاری یه‌كه‌من له‌ به‌رده‌وامی ئه‌و توندوتیژییه‌ ترسناكه‌ له‌ كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا

یه‌كه‌میان: حكومه‌ت و ئه‌جێندای پارته‌ فه‌رمانڕه‌واكان:

 له‌ كوردستان  دوای تێپه‌ڕبوونی زیاتر له‌ دوو ده‌یه‌ حوكمڕانی هێشتا یاساگه‌لێكی پێشكه‌وتووی ئه‌وتۆمان نییه‌ كه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی بنبڕ كۆتایی بهێنێت به‌ توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی، كۆمه‌ڵه‌ یاسایه‌ك ده‌نه‌كراوه‌ كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی مه‌ده‌نی و هاوچه‌رخ سه‌رله‌نوێ په‌یوه‌ندی نێوان تاكه‌كان ریك بخاته‌وه‌، په‌یوه‌ندی تاك به‌ خێزان  و به‌ دامه‌زراوه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌كان و به‌ ئایینه‌وه‌ ریك بخاته‌وه‌، یه‌كسانی له‌ ئه‌رك و مافدا به‌دیبهێنێت و شكۆمه‌ندی بۆ پێگه‌ و كه‌سایه‌تی تاك بگه‌رێنێته‌وه‌ به‌ هه‌موو جیاوازییه‌كانی نه‌ته‌وه‌و و ئایین و زمان و  پێگه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ و سزای توند دابنێ بۆ هه‌ر كه‌سێك كه‌ ئه‌م مافانه‌ پێشێل بكات، ده‌سه‌ڵاتی حوكمرانی كوردی  كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی بنچینه‌یی پارتی و یه‌كێتی كه‌مته‌رخه‌م بوون  تا دوا راده‌ بێ باك و كه‌مته‌رخه‌م بوون به‌رانبه‌ر به‌م پرسه‌ هه‌ستیاره‌، بێ باك بوون به‌رابنه‌ر پێویستی ده‌ركردنی یاسای نوێ و مه‌ده‌نی و هاوچه‌رخ،  هیچ بایه‌خێكیان به‌ هاواری  و خواستی ده‌یان رۆشنبیری وڵاته‌كه‌مان نه‌دا، گوێییان  به‌و روباره‌ خوێنه‌ی ژن نه‌دا كه‌ له‌ دوای راپه‌رینه‌وه‌ له‌م وڵاته‌ رێچكه‌ی به‌ستوه‌ ، چ  هه‌موو ئه‌و هێزه‌ سیاسیانه‌ن كه‌ خه‌بات بۆ گۆڕینی سیستمی سیاسی و  بێگومان جێهێشتنی  ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ بۆ كۆمه‌ڵێك نه‌ریت و به‌های دواكه‌وتوو، پیاوسالار، ریكنه‌خستنی به‌ یاسای مه‌ده‌نی هاوچه‌رخ، ئه‌نجامی له‌مه‌ باشتری لێ ناكه‌وێته‌وه‌ كه‌ هه‌موو به‌یانییه‌ك به‌ هه‌واڵی كوشتنی ژنێك و ئه‌شكه‌نجه‌دانی منداڵێك وبه‌رزبوونه‌وه‌ی ناسه‌قامگیری خێزانی  به‌ ئاگا دێیینه‌وه‌

 دوای دوو ده‌یه‌ له‌ حوكمرانی كوردی هێشتا دادگایه‌كمان نییه‌ به‌ دڵنییایه‌وه‌ جێگه‌ی متمانه‌ی هه‌موو لایه‌ك بێت و دڵنیا بین ئه‌نجامده‌رانی توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی و له‌وانه‌ش ژنكوژه‌كان سزا ئه‌دات، ئه‌مه‌ش هانده‌رێكی به‌هێز بوه‌ بۆ زیاتر ئه‌نجامدانی توندوتیژی، جۆرێك له‌ زه‌مینه‌ سازی ره‌خساندوه‌ بۆ بكوژان ، هه‌تا دادگان  سزای توندیان نه‌بێت و ده‌سه‌لاتی جێبه‌جێكردن ئه‌و سزایه‌ به‌ شێوه‌یه‌كی جددی نه‌خاته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌وه‌ ئه‌وا با هه‌موو رۆژێك چاوه‌ڕیی ئه‌وه‌ بین ته‌رمی دوو ژنی تر له‌ روبار و كه‌نار شاره‌كاندا فرێ بدرێن، با چاوه‌ڕێی ئه‌شكه‌نجه‌دانی منداڵ بین له‌ لایه‌ن دایك و باوكه‌وه‌ و ئه‌شكنجه‌ی ژن بین له‌ لایه‌ن پیاوه‌ و هی خوشك بین له‌ لایه‌ن براوه‌ و هی خوێندكار بین له‌لایه‌ن مامۆستاوه‌ و زۆری تر...

ئه‌زموونی حوكمڕانی كوردی له‌ راستیدا   هیچ پرۆژه‌ و هه‌نگاوێكی پراكتیكی بۆ دیموكراتیزه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی نه‌بوه‌ ، ئه‌مه‌ش له‌ راستیدا باشترین زه‌مینه‌ بوه‌ بۆ به‌رده‌وامی شه‌پۆلی توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی

دووه‌م: گروپێكی دیكه‌ی سیاسی كه‌ به‌ بڕوای من به‌ ئه‌ندازه‌یه‌كی زؤر به‌رپرسیارێتی به‌رده‌وامی ئه‌و مێژووه‌ پڕ له‌ توندوتیژییه‌ی ئه‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆ برییتیه‌ له‌ ئۆپۆزسیۆن، به‌تایبه‌ت بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان چونكه‌ ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌  به‌ به‌راود به‌ دوو پارته‌ ئیسلامییه‌كی ئۆپۆزسیۆن كه‌متر ئیسلامگه‌رایه‌ و زیاتر بانگه‌شه‌كاری گۆڕێن و كۆتاییهێنانه‌ به‌ توندوتیژی و گرتنبه‌ر ریگای ئاشتی و پره‌نسیپه‌ مه‌ده‌نییه‌كانه‌ .

ئۆپۆزسیۆن بانگه‌شه‌ی به‌رده‌وامی هه‌یه‌ بۆ گۆرینی سیستمی سیاسی و كۆتایهێنان به‌ توندوتیژی ، به‌ بێ ئه‌وه‌ی كه‌مترین بایه‌خ به‌ گۆڕینی سیستمی كۆمه‌ڵایه‌تی و  دیموكراتیزه‌كردنی بدات ،ئه‌وان خه‌بات بۆ گۆڕین و دیموكراتیزه‌كردنی سیسته‌می سیاسی له‌ خه‌بات بۆ گۆرێنی  سیستمی كۆمه‌ڵایه‌تی و دیموكراتیزه‌كردنی جیاده‌كه‌نه‌وه‌، هه‌موو ئه‌و هێزانه‌ن تراژیدیای پلیشانه‌وه‌ و ته‌سككرندنه‌وه‌ ئازادییه‌ تایبه‌تییه‌كان و هه‌یمه‌نه‌ی بیر و پراكتیكی نا یه‌كسانی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌ مه‌ترسی نازانن و خه‌بات بۆ چه‌سپاندنی یه‌كسانی و پێشكه‌وتنی كۆمه‌ڵایه‌تی ناكه‌ن، ئه‌مه‌ هه‌ڵه‌ كۆشنده‌كه‌ی ئۆپۆزسیۆنه‌، هه‌رگیز له‌ سیستمێكی كۆمه‌ڵایه‌تی  دواكه‌وتوو و موتوربه‌ بوو به‌ توندوتیژی ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ له‌ ئارادا نییه‌ سیستمێكی سیاسی مه‌ده‌نی و دیموكرات بێته‌ ئاراوه‌، خه‌باتی راسته‌قینه‌ بۆ گۆڕین و دیموكراتیزه‌ی سیستمی سیاسی له‌ خه‌بات بۆ گۆڕین و دیموكراتیزه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ ده‌ست پێ ئه‌كات، رووبه‌رووبوونه‌وه‌ توندوتیژییه‌كانی نێۆ دنیای سیاسه‌ت  له‌ رووبه‌ڕوونه‌وه‌ی  توندوتیژییه‌كانی نێو ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ ده‌ست پێ ئه‌كات، ئه‌و هێزه‌ سیاسییه‌ی كه‌  پێی وایه‌ ده‌توانێت به‌بێ دیموكراتیزه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی دیموكراتیزه‌ی ژیانی سیاسی بكات هه‌ڵه‌یه‌كی كۆشنده‌ ئه‌كات ،  ئه‌و هێزه‌ی پێمان ده‌ڵێت خوازیاری  ئازادی سیاسیه‌ به‌ بێ ئازادی كۆمه‌ڵایه‌تی له‌ راستیدا  ئه‌و هێزه‌ هیچمان پێشكه‌ش ناكات جگه‌ له‌ درۆیه‌كی گه‌وره‌، بۆ ئه‌وه‌ی تاكێكمان هه‌بێت بتوانێت شه‌ڕ له‌سه‌ر ئازادی سیاسی و دیموكراتی وڵات بكات ئه‌بێت پێش هه‌موو شت تاكێكمان هه‌بێت بتوانێت شه‌ڕ له‌سه‌ر ئازادییه‌ بچووكه‌كانی خۆی بكات ، كاتێك ئه‌م تاكه‌ له‌ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تیدا مل كه‌چ ئه‌كرێت بۆ زنجیره‌یه‌ك توندوتیژی سونبولی و فیزیكی له‌ راستیدا  ده‌بێته‌ تاكێكی مل كه‌چ له‌ نێو ژیانی سیاسیدا و  له‌بارترین زه‌مینه‌ بۆ دروستبوونی دیكتاتۆر ئه‌ره‌خسێنێت...

له‌ كوردستاندا  ئۆپۆزسیۆن نه‌ك هه‌ر دیموكراتیزه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی و فراوانكردنی ئازادییه‌ تایبه‌تییه‌كان و پاراستنی ئه‌و ئازادییانه‌ی نه‌كردۆته‌ خه‌می خۆی ، به‌ڵكۆ به‌ بڕوای من به‌ شێوه‌یه‌كی توند لێیداوه‌، دۆخێكی وای هێناوه‌ته‌ ئاراوه‌ كه‌ ده‌ستبردن بۆ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی له‌ جاران سه‌ختر و قورستر بێت، هه‌رچی دوو پارته‌ ئیسلامییه‌كه‌یه‌ به‌ سروشتی باوه‌ر و ئایدۆلۆژیای خۆیان دژی كرانه‌وه‌ و نوێكردنه‌وه‌ی به‌هاكان و دیموكراتیزه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تین چونكه‌ باوه‌ریان وایه‌ ئه‌و نۆرم و به‌هایانه‌ی ئێستا هه‌یمه‌نه‌یان هه‌یه‌  پارێزه‌ری ره‌وشت و سه‌قامگیری كۆمه‌ڵایه‌تین ، هه‌رچی بزووتنه‌وه‌ی گۆرانیشه‌ دوایین بابه‌ت كه‌ بایه‌خی پێنه‌داوه‌ ئاوڕدانه‌وه‌ بوه‌ له‌ رووبه‌رووبوونه‌وه‌ی توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی ،ئه‌وه‌ی له‌ پراكتیكی سیاسی ئه‌م بزووتنه‌وه‌یه‌ بینیومانه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ تاكه‌ شتی گرنگ به‌لایه‌وه‌ زیادكردنی رێژه‌ی ده‌نگه‌كانێتی، ئیدی ماده‌م ده‌ستبردن بۆ بابه‌تێكی هه‌ستیاری وه‌ك توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی  و توندوتیژی دژی ژنان( كه‌ زیاتر په‌یوه‌سته‌ به‌ مه‌فهومی شه‌ره‌فه‌وه‌ ) ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ی تێدایه‌ كه‌مێك له‌ ده‌نگه‌كانی كه‌مبكات ، بۆیه‌ شایانی ئاوڕ لێدانه‌وه‌ نییه‌، ئیدی گرنگ نییه‌ سه‌دان كێژۆڵه‌ی شانزه‌ ساڵ و هه‌ژده‌ ساڵ ده‌كوژرێن یان نا، گرنگ نییه‌ هه‌موو رۆژێك دوعایه‌ك دووباره‌ ببێته‌وه‌ ، ئه‌م ترسه‌ زۆره‌ له‌ لایه‌ك و ئه‌م ته‌ماعه‌ ره‌هایه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ی ده‌نگ له‌ لایه‌كی تر وایكردوه‌ كه‌ به‌راستی ئۆپۆزسیۆن به‌ گشتی و بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ تایبه‌ت  چاۆپیۆشییه‌كی به‌رده‌وام بكات له‌و هه‌موو سته‌مكاری و توندوتیژییه‌ی نێۆ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی ئێمه‌ و سه‌ره‌نجامیش ببێته‌ هۆكارێكی به‌هێزی به‌رده‌وامی ئه‌و روباری خوێن و تاوان و توندوتیژییه‌ی له‌ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌ی ئێمه‌دا به‌رێوه‌ ئه‌چێت....

 سێیه‌میان : به‌رپرسیارانی ئه‌و هه‌موو كوشتنه‌، ئه‌و هه‌موو توندوتیژییه‌ كۆمه‌ڵایه‌تییه‌ به‌ ته‌نها سیاسیه‌كان و پارته‌كان نیین،  به‌ڵكو ئه‌و رۆشنبیرانه‌شن كه‌ به‌درێژایی چه‌ندین ده‌یه‌ هه‌موو توانای خۆیان بۆ ره‌خنه‌گرتن له‌ گه‌نده‌ڵی و خراپی جۆری حوكمڕانی كورت كردۆته‌وه‌ به‌ بێ ئاوڕ دانه‌وه‌یه‌كی راسته‌قینه‌ له‌و كاره‌ساته‌ گه‌وره‌یه‌ی كه‌ له‌ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌م كۆمه‌ڵگایه‌دا ده‌گوزه‌رێت ، بێ ئه‌وه‌ی به‌رگرییه‌كی پێویست بكه‌ن له‌ ئازادییه‌ بچووك و بایه‌خداره‌كانی تاك،ئه‌م رۆشنبیرانه‌ وا بیر ئه‌كه‌نه‌وه‌ هه‌موو ئه‌ركی ئه‌وان به‌رگرییه‌ ئازادی سیاسی و رووبه‌روبنه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی، له‌گه‌ڵ باوه‌ڕی ته‌واوم به‌ گرنگی وگه‌وره‌یی ئه‌و دوو ئه‌ركه‌ به‌ڵام رووبه‌رووبونه‌وه‌ گه‌نده‌ڵی و سته‌مكاری نێۆ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی گرنگییه‌كی كه‌متر نییه‌ و بایه‌خی بۆ بیناكردنی كۆمه‌ڵگایه‌كی مه‌ده‌نی و ته‌ندروست یه‌كجار به‌رز و پڕ به‌هایه‌،بگره‌ شه‌ڕی  رۆشنبیری راسته‌قینه‌ چه‌ندێك له‌گه‌ڵ توندوتێژی سیاسیدایه‌ هێنده‌ش له‌گه‌ڵ توندوتێژی كۆمه‌ڵایه‌تی، چه‌ندێك به‌رگری له‌ ئازادی رێكخرابوون و سیاسه‌تكردن ئه‌كات، ئه‌وه‌نده‌ش به‌رگری له‌ ئازادییه‌ تایبه‌تییه‌كانی تاك، بگره هه‌ندێك له‌و رۆشنبیرانه‌ ‌ به‌ناوی به‌رگری له‌ نه‌ریت و به‌های باڵاده‌سته‌وه‌ زه‌مینه‌ی راسته‌قینه‌یان بۆ مانه‌وه‌ و گه‌شه‌ی ئه‌م وه‌حشیگه‌رییه‌ خۆشكردوه‌، ئه‌م نوخه‌به‌یه‌ له‌ رۆشنبیر زۆر زیاتر له‌ سیاسیه‌كان محافزكارتر و خۆپارێزترن، هه‌رگیز چاوێكی ره‌خنه‌ییان له‌سه‌ر  توندوتیژییه‌كانی نێۆ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی نه‌بوه‌

ئه‌م توندوتیژی و دڵره‌قییه‌ له‌ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تیدا له‌ راستیدا بنچینه‌ و ئیلهامبه‌خشی راسته‌قینه‌یه‌ بۆ به‌رهه‌مهێنانی توندوتیژی سیاسی و سه‌ركوتگه‌رایی له‌ سیستمی حوكمڕانیدا،من هه‌میشه‌ باوه‌رم وابوه‌ ئه‌و هێزه‌ سیاسییه‌ی خه‌بات ئه‌كات بۆ رووبه‌رووبونه‌وه‌ توندوتیژی سیاسی له‌ راستیدا بێ خه‌باتكردن بۆ رووبه‌روونه‌وه‌ی توندوتیژی كۆمه‌ڵایه‌تی هیچ شتێك ناكات جگه‌ له‌ دووباره‌ به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ هه‌مان سیستمی حوكمرانی سه‌ركوتگه‌ر و هه‌مان توندوتیژی سیاسی، ئه‌و رۆشنبیره‌ی به‌رده‌وام چاوپۆشی ئه‌كات له‌و سته‌مكارییه‌ گه‌وره‌یه‌ی نێۆ ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی ئێمه‌ و به‌رده‌وام چاوی ره‌خنه‌ی بڕیوه‌ته‌ سه‌ر گه‌نده‌ڵی و خراپی جۆری حوكمڕانی ئه‌وه‌ له‌ راستیدا هیچ شتێك ناكات جگه‌ له‌ درێژكردنه‌وه‌ی سیستمی حوكمرانی سه‌ركوتگه‌ر وتوندوتیژ، هیچ شتێك ناكات جگه‌ خۆدزینه‌وه‌ له‌ هه‌موو پابه‌ندییه‌ ئه‌خلاقی و مه‌بده‌ئییه‌كانی به‌رانبه‌ر به‌ كۆمه‌ڵگا، ئه‌و رۆشنبیره‌ی به‌رگری له‌ ئازادییه‌ بچووكه‌كانی تاك و مافه‌ بنچیینه‌كانی ئیسنانی ئێمه‌ وه‌ك تاك ناكات و به‌رده‌وام هه‌موو هه‌وڵی خۆی ته‌نها له‌ دژایه‌تی گه‌نده‌ڵیدا كورت ئه‌كاته‌وه‌ له‌ راستیدا نه‌ك هه‌ر رۆشنبیرێكی هه‌لپه‌رست و ترسنۆكه‌، به‌ڵكو له‌ جه‌وهه‌ردا به‌رپرسیاره‌ به‌رانبه‌ر به‌ رووباره‌ خوێنه‌ی كه‌ له‌ ژیانی كۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا به‌رده‌وام ده‌رژێت، به‌شداره‌ له‌ به‌رهه‌مهێنانه‌وه‌ی ئه‌و توندوتیژییه‌ ره‌مزیی و جه‌سته‌ییه‌ گه‌وره‌ی مرۆڤی ئێمه‌ به‌ده‌ستییه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت

Related Articles