پرۆژه‌ی فڕۆكه‌خانه‌ی به‌رلین – براندنبۆرگ. . . ڕێبوار تۆفیق به‌نگینه‌

پرۆژه‌ی گه‌وره‌ی دروستكردنی فڕۆكه‌خانه‌ی به‌رلین- براندنبۆرگ كه‌به‌فڕۆكه‌خانه‌ی (ڤیللی براندت) ئه‌ناسرێت له‌ (Schönefeld) و (24كم) ده‌كه‌وێته‌ خوارووی سه‌نته‌ری به‌رلینه‌وه‌و سنوره‌ له‌گه‌ڵ ناوچه‌ی براندنبۆرگ به‌به‌شداری هه‌ریه‌كه‌له‌ پشكه‌كانی هه‌رێمی به‌رلین به‌ڕێژه‌ی (37%) و هه‌رێمی (Brandenburg) براندبورگ به‌ ڕێژه‌ی (37%) و ده‌وڵه‌تی فیدراڵ (bund) به‌ڕێژه‌ی (26%) . . ئه‌م پرۆژه‌یه‌ له‌چوار تێرمیناڵی گه‌وره‌ پێك دێت و ساڵانه‌ توانای پێشوازی (27) ملیۆن گه‌شتیاری هه‌یه‌و له‌ساڵی (2004) دا خه‌مڵاندنی بڕی تێچووی به‌بڕی (1. 7 ملیارد) یۆرۆ بۆ ته‌رخانكراو له‌ به‌رواری (5) ی سیپتامبه‌ری ساڵی (2006) وه‌ كاری تێداده‌كرێت، به‌ڵام ئه‌و بڕه‌ پاره‌ خه‌مڵێنراوه‌ له‌ساڵی (2012) دا نه‌یتوانی پرۆژه‌كه‌ ته‌واوبكات!! هه‌رسێ به‌شداربووی پشكی پرۆژه‌كه‌ بوندو به‌رلین و براندنبۆرگ (Bund، Berlin und Brandenburg) جارێكی دیكه‌ بڕی (1. 2 ملیارد) یۆرۆیان پێشكه‌ش به‌و پرۆژه‌یه‌ كرد به‌و مه‌رجه‌ی پرۆژه‌كه‌ ساڵی (2013) ته‌واو بێت و ئه‌م هه‌وڵه‌ش پرۆژه‌كه‌ی نه‌گه‌یانده‌ قۆناغی ته‌واو بوون!! ده‌وڵه‌تی فیدراڵ دیسان له‌ساڵی (2013) دا بڕی (169 ملیۆن) یۆرۆی خسته‌ پرۆژه‌كه‌وه‌، هه‌روه‌ها ساڵی (2014) بڕی (143 ملیۆن) یۆرۆی دیكه‌ی پێشكه‌ش به‌ پرۆژه‌كه‌ كرد، به‌ڵام دیسان هه‌موو ئه‌م بڕه‌ پاره‌یه‌ پرۆژه‌كه‌یان نه‌گه‌یانده‌ قۆناغی ته‌واوبوون!!

 مانگانه‌ بڕه‌ پاره‌ی پێویست بۆ كاربه‌ڕێكردنی ئه‌م پرۆژه‌یه‌ نزیكه‌ی (35) بۆ (40) ملیۆن یۆرۆیه‌. هه‌تا ئه‌مڕۆ پرۆژه‌كه‌ بڕی (5. 5 ملیارد) یۆرۆی تێچووه‌و هێشتا پرۆژه‌كه‌ نه‌گه‌یشتوه‌ته‌ قۆناغی كۆتایی!!. . ئه‌مه‌ بێجگه‌ له‌ هێڵی ئاسمانی به‌رلین (Air Berlin) كه‌ داوای (48 ملیۆن) یۆرۆو هێڵی شه‌مه‌نده‌فه‌ر (Deutsche Bahn) داوای بڕی (35 ملیۆن) یۆرۆ ده‌كه‌ن له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و زیانانه‌ی لێیان كه‌وتوه‌. .

سه‌ره‌تا وابڕیاربوو رۆژی (30) ئۆكتۆبه‌ری ساڵی (2011) پرۆژه‌كه‌ ته‌واوبێت به‌ڵام بوونی هه‌ڵه‌ی ته‌كنیكی و كه‌موكورتی پرۆژه‌كه‌و مایه‌پووچ بوونی نه‌خشه‌ی ئه‌ندازیاری ڕێگربوون له‌به‌رده‌م كردنه‌وه‌ی فڕۆكه‌خانه‌كه‌ له‌و به‌رواره‌داو دواتر له‌ مانگی (6) ی ساڵی (2010) بۆ به‌رواری (3/6/2012) دواخرا.

پرۆژه‌كه‌ و میدیاكان

سه‌ره‌تای ساڵی (2012) میدیاكانی ئه‌ڵمانیا ئاماژه‌یان به‌ چه‌ندین هه‌ڵه‌ی دیكه‌ كرد. . له‌وانه‌ش:

- له‌م پرۆژه‌یه‌دا گه‌وره‌ترین و باشترین ته‌كنیكی سیسستمی ئاگاداركردنه‌وه‌ی ئاگركه‌وتنه‌وه‌ی تێدایه‌، به‌ڵام كار ناكات!!

- هه‌ڵه‌ی جۆراوجۆری ته‌لارسازی نێوان وێستگه‌ی شه‌مه‌نده‌فه‌ر و فڕۆكه‌خانه‌.

- له‌ڕوكاری ڕۆژئاوای تێرمیناڵدا ڕاوه‌ستانی ئاوی باران ڕاسته‌وخۆ له‌به‌رده‌می سیستمی فێنككه‌ره‌وه‌دا.

- سیستمی ئای تی كێشه‌ی هه‌بوو، هه‌روه‌ها نه‌بوونی سیستمی فێنك كه‌ره‌وه‌ له‌سیستمی ناوبراودا.

- بۆریه‌كانی تایبه‌ت به‌ (خزان) ه‌كان وه‌ك یه‌ك و ته‌ریب نه‌بوون و جێگای دڵنیایی نه‌بوون.

- شوێنی پاشه‌كه‌وتی به‌نزین وه‌ك پێویست و به‌ته‌واوی جێگای دڵنیایی نه‌بوو.

- به‌هه‌ڵه‌چاندنی (1036) دره‌خت، كه‌پێویسته‌ (600) دره‌ختیان شوێنه‌كه‌یان بگوازرێته‌وه‌.

- هه‌ندێك له‌ پلیكانه‌كان كه‌موكورتیان هه‌بوو كه‌ده‌بوایه‌ (5) مه‌تر زیاتربوایه‌.

- له‌پاركی ئۆتۆمبیله‌كاندا كێبلی كاره‌با به‌شێوازێك دانراون كه‌جێگای دڵنیایی نین.

- كارنه‌كردنی وزه‌ی كاره‌بای یه‌ده‌ك له‌كاتی پێویستدا.

جێگای باسه‌ كه‌گه‌وره‌ترین پێنچ كۆمپانیا كارله‌م پرۆژه‌یه‌دا ده‌كات، به‌ڵام نه‌بونی هه‌ماهه‌نگی نێوانیان بۆته‌ هۆكاری زۆرێك له‌كێشه‌كان. .

له‌به‌رواری (8/5/2012) دا به‌ڕێژه‌ی (95%) ی پرۆژه‌كه‌ ته‌واو بوو، به‌ڵام سیستمی (ئای تی) هێشتا كێشه‌ی هه‌یه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كه‌ به‌رواری (3/6/2012) دوا واده‌ی ته‌واوبوونی پرۆژه‌كه‌ بوو. . هه‌ڵه‌كان چه‌ندین لایه‌نیان له‌خۆگرتبوو وه‌ك خراپی سیستمی كارگێڕی، هه‌ڵه‌ی ته‌لارسازی و نه‌بوونی وه‌ڵامی خێرا له‌به‌رده‌م ڕوودانی هه‌ڵه‌كاندا، ده‌سته‌ی چاودێریی پرۆژه‌كه‌ كه‌سانی سیاسی بوون و تێگه‌یشتنی ته‌واویان سه‌باره‌ت به‌ بیناسازی و پلانێكی باشیان سه‌باره‌ت به‌ده‌ست نیشانكردنی بڕی تێچووی پرۆژه‌كه‌ نه‌بووه‌!!

Manfred Körtgen لێپرسراوی بیناسازی پرۆژه‌كه‌ زۆر به‌كه‌می ئاماده‌یی له‌پرۆژه‌كه‌دا هه‌بووه‌و جۆرێك له‌كه‌مته‌رخه‌می پێوه‌دیاربووه‌!! هه‌روه‌ها پاشان ده‌ركه‌وت كه‌ (Di Mauro) به‌ڕێوه‌به‌ری پێشووی پلاندانانی پرۆژه‌كه‌ به‌هیچ جۆرێك ئه‌ندازیار نه‌بووه‌ و ته‌نها (وێنه‌كیشێكی هونه‌ریی) بووه‌!!

 له‌ مانگی (3) ی ساڵی (2013) له‌دوای كۆنتڕۆلكردن و چاوپیاخشاندنه‌وه‌ ژماره‌ی ئه‌و هه‌ڵه‌و كه‌موكورتیانه‌ی كه‌ دۆزرانه‌وه‌ گه‌یشته‌ (150000) !!

له‌به‌رواری (7. 11. 2012) دا Horst Amann به‌ڕێوه‌به‌ری ته‌كنیكی ڕایگه‌یاند كه‌ (27. 10. 2013) دوا مۆڵه‌تی ته‌وابوونی پرۆژه‌كه‌یه‌، بێگومان ئه‌م به‌ڵێنه‌ ڕاست ده‌رنه‌چوو!! پاشان Martin Burkert ئه‌ندام پارله‌مان له‌سه‌ر لیستی (SPD) و Hartmut Mehdorn به‌ڕێوه‌به‌ری جێبه‌جێكاری فڕۆكه‌خانه‌ وتیان دوا واده‌ی ته‌واوبوونی پرۆژه‌كه‌ ساڵی (2017) یه‌. . له‌به‌رواری (17. 10. 2014) دا به‌ڕێوه‌به‌ری پلاندانان Körtgen وتی ساڵی (2018) ڕه‌نگه‌ پرۆژه‌كه‌ ته‌واوبێت!

پرۆژه‌كه‌ و گه‌نده‌ڵی

بابه‌تێكی دیكه‌ی دیاری ئه‌م پرۆژه‌یه‌ گه‌نده‌ڵیه‌ كه‌له‌ماوه‌ی ده‌ست به‌كاربوونی ئه‌م پرۆژه‌یه‌وه‌ چه‌ندین سكاڵاو تۆماری یاسایی به‌تۆمه‌تی به‌هه‌ده‌ردان و گه‌نده‌ڵی بوونه‌ دۆسیه‌ی دادگاكان له‌ئه‌ڵمانیا!! سیاسه‌تمه‌دارێكی سه‌ربه‌پارتی (سه‌وز) به‌ناوی (Moritz) داوای زانیاری زیاترله‌سه‌ر پرۆژه‌كه‌ ده‌كات و به‌گشتی پارتی (سه‌وز) هۆكاری ئه‌م كێشانه‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی كه‌ پرۆژه‌كه‌ دراوه‌ته‌ ده‌ست كه‌سانی ناشاره‌زاو نزیك له‌ پارته‌سیاسیه‌كانی دیكه‌!!

له‌دوای مشتومڕو كۆبونه‌وه‌ له‌لایه‌ن Hartmut Mehdornو كه‌سی دووه‌می لیژنه‌ی چاودێری Rainer Bretschneider بڕیاردرا له‌سه‌ر واده‌ی ته‌واو كردنی پرۆژه‌كه‌ له‌ مانگی (7) ی ساڵی (2017) دا.

له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌ سه‌رۆكی لیژنه‌ی به‌دواداچو و ن له‌به‌رلین (Martin Delius) سه‌ر به‌ (پارتی قه‌راێنه‌) بێ متمانه‌یی خۆی سه‌باره‌ت به‌ به‌رواری ئاماژه‌پێكراو نیشاندا. . Andreas Otto له‌میدیاكانه‌وه‌ داوای كرد كه‌ده‌یه‌وێت هه‌موو ئه‌و ورده‌كاریانه‌ی كه‌تایبه‌تن به‌ كاتی پێویست بۆ ته‌واوبونی پرۆژه‌كه‌ و پلانی بڕی تێچووی پرۆژه‌كه‌ هه‌رله‌سه‌ره‌تای ده‌ستپێكی پرۆژه‌كه‌وه‌ هه‌تا ساڵی (2017) ببینێت، هه‌روه‌ها وتی Mehdorn ماوه‌ی (20) مانگه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری فڕۆكه‌خانه‌یه‌ و تا ئێستا هیچ گۆڕانكاریه‌كی دیارو به‌رچاو ڕوینه‌داوه‌!! له‌كاتێكدا Mehdorn ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه‌ده‌یه‌وێت تێرمیناڵێكی نوێ و زێده‌ بخاته‌ سه‌ر پرۆژه‌كه‌!! Otto جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌پێویسته‌ سه‌ره‌تا ئه‌و كارانه‌ ته‌واوبكرێن كه‌تا ئێستا به‌هه‌ڵواسراوی ماونه‌ته‌وه‌.

سه‌رۆك وه‌زیرانی براندنبۆرگ (Dietmar Woidke) له‌پارتی سۆشیال دیموكرات (SPD) سه‌باره‌ت به‌ ته‌واوبونی پرۆژه‌كه‌ له‌ساڵی (2017) دا گه‌شبینه‌و داواشی كرد به‌ڕێوه‌به‌ری فرۆكه‌خانه‌ له‌ داهاتوودا زانیاری زیاتر بداته‌ هه‌مووان. .

ڕاست نیه‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ وا تێبگه‌ین كه‌موكورتی و گه‌نده‌ڵی له‌پرۆژه‌كاندا ته‌نها له‌هه‌رێمی كوردستاندا بوونیان هه‌یه‌!! یان وا بزانین وڵاتانی دراوسێ و وڵاته‌ ئه‌وروپیه‌كان له‌ ده‌ره‌ و ه‌ی بازنه‌ی دیارده‌ی گه‌نده‌ڵین!! دیاره‌ بابه‌تێكی وا تایبه‌ت به‌ گه‌نده‌ڵی له‌ئه‌ڵمانیا په‌یامێك نیه‌ كه‌ئیدی كه‌موكورتی و دیارده‌ی گه‌نده‌ڵی پرۆژه‌كان له‌هه‌رێمی كوردستان حه‌ڵاڵ بكه‌ین و هه‌روا به‌ئاسانی تێبپه‌ڕێن!! به‌ڵكوئه‌مه‌ په‌یامێكه‌ كه‌گه‌نده‌ڵی جوگرافیایه‌كی دیاریكراوی نیه‌و هه‌موو سنوری وڵاتانی تێپه‌ڕاندوه‌و بابه‌تێكه‌ سه‌رانسه‌ری دنیای گرتۆته‌وه‌. . ده‌وڵه‌تیكی وه‌ك ئه‌ڵمانیای فیدراڵ له‌وه‌دا جیاوازه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردستان كه‌ دوای ئاشكرابوونی گه‌نده‌ڵی پرۆسه‌ی راپێچكردن و دادگاییكردنی گه‌نده‌ڵكاران ده‌بێته‌ ئه‌ركی جدی دادگا سه‌ربه‌خۆكانی ئه‌ڵمانیا!! چونكه‌ به‌پێی یاسا بنه‌ڕه‌تیه‌كان (ده‌ستوری ئه‌ڵمانیا) دادوه‌ر به‌ته‌نها ملكه‌چی یاساكانه‌و چه‌كوشی دادگاكانیشیان سه‌ربه‌خۆو به‌هێزو پته‌ون!!!

ئه‌و بابه‌تانه‌ی له‌ کوردستان نێت دا بڵاوده‌کرێنه‌وه‌، بیروبۆچوونی خاوه‌نه‌کانیانه‌، کوردستان نێت لێی به‌رپرسیار نییه‌.