پێشنیارێك بۆ ئێستا. . . نامه‌یه‌ك بۆ داهاتوو .. به‌شی هه‌شته‌م .. سووره‌ مه‌رگه‌یی

بارزانی نه‌مر تیشكی خۆره‌ كوێره‌كان له‌ رۆشنایی بێبه‌شن، ئاوازی ره‌سه‌نی كوردایه‌تی و چڕینی لاوكی نه‌ته‌وه‌ییه‌، كه‌ڕه‌كان نایبیستن، عه‌شق و خۆشه‌ویستییه‌، لاڵه‌كان ناتوانن ده‌ریبڕن، بانگی ئازادی و موژده‌ی پێكه‌وه‌ژیان و كاری هاوبه‌شه‌، نه‌بیست و تاكڕه‌وه‌كان رووی لێوه‌رده‌گێڕن، به‌رزی باڵا و لوتكه‌ی چیایه‌، كورته‌بنه‌و گردۆڵكه‌كان ئیره‌یی پێده‌به‌ن.

زمانی هاوبه‌ش و خاكی هاوبه‌ش و مێژووی هاوبه‌ش و كه‌لتووری هاوبه‌ش له‌ بنه‌ما سه‌ره‌كیه‌كانی هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كن، ئه‌و چوار بنه‌مایه‌ كه‌ وه‌ك هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر نه‌ته‌وه‌یی بوونی كورد ده‌رده‌خه‌ن به‌رده‌وام له‌ ژێر هه‌ره‌شه‌و گوشاری دوژمناندا بوون، كوردستان وه‌ك خاك و نیشتیمانی كورد و یه‌كێك له‌ بنه‌ماكانی نه‌ته‌وه‌یی بوون، بۆ یه‌كه‌مجار له‌ شه‌ڕی چاڵدیرانی نێوان ده‌وڵه‌تی سه‌فه‌وی و ئیمپراتۆری عوسمانی له‌ ساڵی 1514 دابه‌شكرا، بۆ جاری دووه‌م له‌ دوای جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانی به‌شه‌ داگیركراوه‌كه‌ی ژێر ده‌سه‌ڵاتی عوسمانیه‌كان به‌ سه‌ر ده‌وڵه‌تانی عێراق و سوریا و توركیای ئێستادا دابه‌شكرایه‌وه‌، ئه‌م داگیركردن و دابه‌شبوونه‌ی خاك زه‌مینه‌ی هێرش كردنه‌ سه‌ر بنه‌ماكانی تریشی خۆشكرد، قه‌دغه‌كردنی زمانی زكماكی لێكه‌وته‌وه‌، له‌ رووی مێژووییه‌وه‌ هه‌ر داگیركاره‌و ره‌چه‌ڵه‌كی كوردی بۆ سه‌ر ره‌چه‌ڵكی نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی ده‌برده‌وه‌، تا ده‌هات كه‌لتووری تورك و فارس و عه‌ره‌ب به‌سه‌ر كه‌لتووری كوردیدا زاڵ ده‌كرا.

بارزانی نه‌مر وه‌ك سیاسییه‌كی دووربین له‌ بنیانانه‌وه‌ی بنه‌ماكانه‌وه‌ له‌ دواڕۆژی نه‌ته‌وه‌یی ده‌ڕوانی، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش وه‌ك سه‌ره‌تایه‌ك بۆ گێڕانه‌وه‌ی خاكی هاوبه‌ش له‌ به‌زاندن و تێكشكاندنی سنووره‌ ده‌ستكرده‌كانه‌وه‌ ده‌ستی پێكرد، به‌وه‌ش توانی مێژووی نه‌ته‌وه‌یی هاوبه‌ش له‌ نێوان باشوور و رۆژهه‌ڵاتی كوردستان له‌لایه‌ك و باشوور و باكووریش له‌ لایه‌كی تره‌وه‌ درووست بكاته‌وه‌، ئه‌وه‌ش بارزانی نه‌مری لای دوژمنان كرده‌ ئه‌و به‌ربه‌سته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ كه‌ بۆ له‌ناوبردنی په‌نا بۆ زه‌بر و زه‌نگ و هاوپه‌یمانێتی سه‌ربازی و ته‌نانه‌ت بۆ تیرۆریش به‌رن، ته‌رخانكردنی بڕی په‌نجا هه‌زار دینار له‌لایه‌ن رژێمه‌كانی عێراق و ئێران بۆ هه‌ركه‌سێك كه‌ بارزانی نه‌مریان به‌ زیندوویی یان به‌ مردووی راده‌ست بكات، له‌ كاتێكدا ئه‌و بڕه‌ پاره‌ بۆ ساڵی 1943 كه‌ بارزانی نه‌مر له‌ شاری سلێمانییه‌وه‌ بۆ بارزان گه‌ڕایه‌وه‌ پاره‌یه‌كی خه‌یاڵی بووه‌، یان كرده‌ خۆكوژیه‌كه‌ی ساڵی 1972 بۆ له‌ناوبردنی بارزانی نه‌مر له‌و هه‌وڵ و كرده‌ تیرۆریانه‌ن كه‌ دژ به‌ گیانی بارزانی نه‌مر گیراونه‌ته‌به‌ر.

 ئه‌و دوژمنایه‌تی كردنه‌ی داگیركارانی كوردستان بۆ بارزانی نه‌مر شتێكی چاوه‌ڕوانكراو بوو، چونكه‌ كورد ده‌ڵێ: ده‌روێش ده‌زانێ كه‌شكۆڵ چی تێدایه‌، دوژمنانیش زۆر باش له‌و راستییه‌ گه‌یشتبوون كه‌شكۆڵ بارزانی نه‌مر هه‌ڵگری ئه‌و په‌یامه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌یه‌ كه‌ پێشی به‌ ئامانجه‌ شۆڤێنیه‌كانیان گرتووه‌، بۆیه‌ تا ده‌هات مه‌ودای به‌ریه‌ككه‌وتنه‌كان به‌رفراوانتر ده‌بوو، ئێستا كه‌ سێ ده‌یه‌و نیو به‌سه‌ر كۆچی دوایی ئه‌و پێشه‌وا نه‌مره‌دا ره‌تده‌بێ، چاوی سیاسی و موخابه‌راتی دوژمنانی كورد له‌سه‌ر ئه‌و ره‌وته‌ نه‌ته‌وه‌یی و نیشتیمانیه‌یه‌ كه‌ له‌ رێبازی بارزانی نه‌مره‌وه‌ بۆ دوا چاره‌سه‌ری پرسی كورد ده‌ڕوانێ، به‌ڵام ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕوانم نه‌ده‌كرد و پێموابوو هه‌رگیز روونادات، ئه‌و رێچكه‌ موخابه‌راتی و جووڵه‌ چه‌واشه‌كاریه‌ بوو كه‌ مێژووی نه‌ته‌وه‌یی له‌ گێڕانه‌وه‌ی چه‌ند بیره‌وه‌رییه‌كی په‌لاماراوی نه‌وشیروان مسته‌فادا رقشۆر ده‌كرێ و كۆده‌نگی و یه‌كهه‌ڵوێستیش به‌ توونێڵی تۆڵه‌ی سیاسیدا ده‌برێت.

پێشنیاره‌كه‌م بۆ ئێستا به‌ دیكۆمێنت كردن و ئاشنا كردنی تاكی كورده‌ به‌و مێژووه‌ی كه‌ بارزانی نه‌مر له‌ نووسینه‌وه‌یدا، جگه‌ له‌وه‌ی خه‌ونی فراوانخوازی تورك و فارس و عه‌ره‌بی پێزڕاند، ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانیشی له‌ چوارچێوه‌ی كۆده‌نگی نه‌ته‌وه‌ییدا رێكخستن، نامه‌كه‌شم بۆ داهاتوو بیرخستنه‌وه‌ی (تابووری پێنج) و (میرابۆ) كانی كورده‌ كه‌ سه‌رده‌مانێك فرانكۆ تابووری پێنجه‌می له‌ناو سوپای ئیسپانیادا درووستكرد، میرابۆش له‌ فه‌ره‌نسا وه‌ك پیاوی شاراوه‌ی (لویس) پێشه‌نگی نه‌یاره‌كانی وه‌رگرتبوو، میرابۆ و تابووری پێنجه‌م توانیان له‌ قۆناغێكی دیاریكراودا به‌ سیاسه‌تی جاسووسبازی له‌ نێوان دوو به‌ره‌ی دژ به‌یه‌ك خۆیان بگونجێنن، به‌ڵام له‌ كۆتادا به‌ره‌ی گه‌ل سه‌ركه‌وت و دوای لادانی سه‌رقاپی نه‌هێنییه‌كان و ده‌ركه‌وتنی راستییه‌كان، ته‌رمی میرابۆ كه‌ تا ئه‌وكات له‌ گۆڕستانی گه‌وره‌ پیاوان نێژرابوو، ده‌رهێنرایه‌وه‌و وه‌ك كه‌سێكی ناپاك و نه‌فره‌ت لێكراو برایه‌ گۆڕستانی دز و جه‌رده‌كان.

قۆناغی شۆڕش و خه‌باتی رزگاریخوازی نیشتیمانی ژینگه‌ی ناجێگیر له‌گه‌ڵ خۆی دێنێ، ئه‌و ژینگه‌ ناجێگیره‌ش ده‌بێته‌ په‌ناو حه‌شارگه‌ بۆ زیاتر دزه‌ كردنی ده‌زگا موخابه‌راتیه‌كان تا له‌ رێگای (تابووری پێنج) و (میرابۆ) كان كارو چالاكی شۆڕش و راپه‌ڕینه‌كان سست بكه‌ن، كوردیش به‌ هۆی فره‌ دوژمنی و درێژخایه‌نی شۆڕش و راپه‌ڕینه‌كانی و دابڕاندنی له‌ سیاسه‌تی نێوده‌وڵه‌تی، كاری ده‌زگا موخابه‌راتیه‌كانی بۆ درووست كردنی تابووری پێنج و میرابۆكان ئاسانتر كردووه‌و له‌ به‌رامبه‌ریشدا ئه‌رك و ره‌نجی شۆڕشگێڕان گرانترو زۆرتر بووه‌، بۆیه‌ چه‌واشه‌كردنی مێژوو خواستی كه‌سی بووه‌و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی كه‌سیش شوێن پێی هه‌نگاوه‌ موخابه‌راتیه‌كانی هه‌ڵگرتووه‌و نابێته‌ مێژوو، ئه‌وه‌ی وه‌ك مێژوو ده‌مێنێته‌وه‌ یه‌كخستنی ده‌نگی كوردو رێكخستنی ئامانجه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كانه‌، له‌و باره‌شه‌وه‌ بارزانی نه‌مر گره‌وی نه‌ته‌وه‌یی بردۆته‌وه‌و توانیویه‌تی ئامانجی ناوچه‌گه‌رایی به‌ نیشتیمانی و ده‌نگ و ره‌نگه‌ جیاوازه‌كان به‌ نه‌ته‌وه‌یی بكات، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر ئێمه‌ش نه‌ڵێین رۆژێك دێ نه‌وه‌كانی داهاتوو تابووری پێنج و میرابۆكانی كورد له‌ چرای رێبازی بارزانی نه‌مر بده‌ن و بڵێن: بارزانی نه‌مر تیشكی خۆر بووه‌، كوێره‌كان له‌ رۆشنایی بێبه‌ش بوون، ئاوازی ره‌سه‌نی كوردایه‌تی و چڕینی لاوكی نه‌ته‌وه‌یی بووه‌، كه‌ڕه‌كان نه‌یانبیستووه‌، عه‌شق و خۆشه‌ویستی بووه‌، لاڵه‌كان نه‌یانتوانیوه‌ ده‌ریبڕن، بانگی ئازادی و موژده‌ی پێكه‌وه‌ژیان و كاری هاوبه‌ش بووه‌، نه‌بیست و تاكڕه‌وه‌كان روویان لێوه‌رگێڕاوه‌، به‌رزی باڵا و لوتكه‌ی چیا بووه‌، كورته‌بنه‌و گردۆڵكه‌كان ئیره‌ییان پێبردووه‌

 

Related Articles