جێگای داعش‌و داعشیزم لە ئیسلامی سوننەو شیعەدا ... حەمەغەفور

بە تەنیا "داعش" وەکو ڕێکخراوێکی هاری ئیسلامی، مەترسیی نییە بۆ سەر مەدەنییەتی کۆمەڵگاو چاوەڕوانییەکانی مرۆڤ لە ناوچەی خۆرەڵاتی ناوەڕاست‌و جیهانی عەرەبی‌و ئەو کۆمەڵگایانەی ئایینی ئیسلام تیایاندا باوە، وە نابێت وەکو تاکە تاقمێکی خوێنڕێژو دژ بە مرۆڤایەتی وێنابکرێن.چونکە ئەم مۆدێلە توندڕەوە هەوسارپچڕاوە ئیسلامییە خۆی دەرئەنجامی بنبەستی ئەو سیناریۆ ڕەشەیە کە بەشوێن هێرش‌و پەلاماری ئەمریکا بۆ لادانی ڕژێمەکەی سەددام حسەین کردییە سەر عێراق هاتۆتەئاراوە، کە چەندین حزب‌و هێزی ئیسلامی ڕۆڵی سەرەکییان تێیدا بینیوە.وەکو چۆن وێناکردنی ئەمەی بەتەنیا بەرەنگاربوونەوەشی بە شێوازی سەربازی هەڵەیەکی گەورەیەو تەنوورەی ئاگری شەڕی تائیفی پەرەدارتر ئەکات‌و ئەیکاتە جەنگێکی ئەهلی‌و شەڕی کۆڵان بە کۆڵان بۆ ماوەیەکی دوورودرێژ.شەڕێک کە مەوداکانی ڕەنگە گشت ناوچەکەش بگرێتەوە.

ئەم دیاردە نامۆیە پەروەردەی جیهانێکی پڕتەنگژەو قەیراناوییە کە لانیکەم ١١ ساڵە کۆمەڵگای عێراقی داگرتووەو سەرئەنجامەکەشی داڕمانی ئەو ئیدارە سیاسییە تەوافوقییە بوو کە بە ماشێنی هەڵبژاردنی پارلەمان‌و پرۆسەی دیموکراسییەکی هاوردەکراو ئەڕۆشتەبەرەوە.ئەگەر ڕاگەیاندنی ڕەسمی‌و نیمچە ڕەسمی بۆرژوایی جیهانی، داعش وەکو سیمبۆلی شۆڤێنیزمێکی ئیسلامیی سوننەو یاخی لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی پێناسەئەکەن، بەواتایەک وەکو ڕەنگدانەوەی شۆڤێنیزمی بەعسییەکان لە فۆرمی ڕێکخراوێکی دڕو دەرچوو لە یاساکان نیشانیئەدەن، بەڵام "داعشیزم" وەکو لوتکەی ئایدیۆلۆژیای شۆڤێنیانەی ئایینی، وەکو بزووتنەوەیەکی سیاسی ئیسلامی جووتسەرە دژی مرۆڤ، بە سوننەگەری‌و شیعەگەرییەوە، لە شکڵی دژایەتیکردنی دەوڵەتی شۆڤێنیستی ئیسرائیل‌و لەوێشەوە بۆ دوژمنایەتی کردنی کوێرانەی سەرتاپای شەپۆلەکانی سکۆلاریزم‌و شارستانییەتی نوێ‌ لەم ناوچانە، بەدژی ئارەزووی بێئەوپەڕی نەوەی نوێی ئەم کۆمەڵگایانە بۆ ڕووهێنانیان بەلای شێوەی ژیان‌و فەرهەنگ‌و نۆرمی ڕۆژئاواییدا، لەمێژەو بەدوای هاتنەسەرکاری جمهوری ئیسلامی ئێراندا ئامادەگیی تەواوی هەیە، وە ئەمە مەترسییە گەورەکەیە.داعشیزم کۆمەڵەی بیروباوەڕو مەنهەجێکی فکری‌و سیاسیی گشتگیرە، جووڵانەوەیەکی شۆڤێنی ئیسلامییە، بەهەردوو جۆری شیعەگەری‌و سوننەگەرییەکەیەوە، بەبەهانەی بوونی دەوڵەتی ئیسرائیل لەناوچەکەدا شەرعییەت بۆ بڵاوکردنەوەی بیروباوەڕو سیاسەتە دوژمنکارانەکانی خۆی وەرئەگرێت.ئەگەر چی دوو ئاراستەی دژ بەیەکن لە شێوازی تائیفییانەی بەڕێوەبردنی دەوڵەت‌و حوکمڕانیدا، بەڵام خاڵی هاوبەشیان، لەلایەک دژایەتی کردنی ئیسرائیل‌و شۆڤێنیزمی دەوڵەتی ئیسرائیلە، تا ماشێنی شۆڤێنیزمی ئیسلامیانەی خۆیان بەردەوام لەکاردابێت، لەلایەکی دیکەشەوە ڕاگەیاندنی شەڕێکی فەرهەنگی نەبڕاوەیە بەرانبەر گشت ئینتمایەک بۆ تازەگەری‌و پێشکەوتن، بۆ فەرهەنگ‌و نۆرمی ژیانی ڕۆژئاوایی‌و مۆدێرنیزم لە هەموو ئەو ناوچەیەی ئایینی ئیسلام تیایدا باوە.

ئەم بزووتنەوە ئیسلامییە دووسەرەیە، بەدوای ئاوابوونی شۆڤێنیزمی قەومیی عەرەبی‌و شکستی گەورەی بەرانبەر بە دیاردەی ئیسرائیل، بەتایبەتی بەدوای داڕمانی بەعسیزمدا، کە خاوەنی دەوڵەتێکی پڕچەک‌و پڕخەرج‌و خاوەن سوپایەکی ٢ملیۆنی بوو، ئامانجی دەستبەجێی جێگرتنەوەی شۆڤێنیزمی قەومیی عەرەبییە، وە ئەیەوێت لە ڕێگای پەرەپێسەندن‌و بەرقەرارکردنی جووڵانەوەیەکی ئیسلامی نوێ بە بەرگ‌و ڕۆحییەتێکی نوێوە، کە شۆڤێنییەتێکی خوێنڕێژو شۆکهێنەری لێ بچۆڕێت، داعیشیزمێکی هەوسارپچڕاوی ئیسلامی بێت، قورعان بەدەستێکییەوەو شمشێری ئیسلام بەدەستەکەی تری، بە هەر شێوازێک کە بۆی ئەلوێت بکەوێتە وێزەی مۆدێرنیزمی کۆمەڵگاو نۆرمی هاوچەرخ‌و شارستانییەتی ئێمە، وە کۆمەڵگای خوازیاری ژیان‌و شارستانییەت لەبەردەمیدا بەچۆکدا بێنێت.بزووتنەوەیەک پەیامە سیاسی‌و ئایدیۆلۆژییەکانی خۆی، وەکو باشترین نوێنەرو پارێزەری سەرمایەو سیستەمی چینایەتیی ناوچەکە، بە زەبری ئینسانکوشتن‌و نابودکردنی بنەماکانی شارستانییەتی ئێمە بکاتە دەوڵەت‌و یاساو کۆمەڵگای پێ کۆنتڕۆڵ بکات‌و ووڵات بکاتە زیندانێکی گەورە بۆ دانیشتوانی.کۆمەڵگاکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وەکو سەردەمی خەلافەتی ئیسلامی‌و دەوڵەتی عوسمانی بۆ سەدان ساڵ حوکمی شموولیی خۆی بکاتە ئەمری واقع.ئەتوانم بڵێم، گشت مزگەوتەکانی ناوچەکە، هەموو حسەینییەکان‌و جێنزگەکانی شیعەکان، وەزارەتەکانی ئەوقاف‌و دامەزراوە ئایینییەکان، جمهوری ئیسلامی ئێران، عەرەبستانی سعودی‌و قەتەرو شێخنشینەکانی کەنداو، تەنانەت ڕیزی نوێژخوێنانی ئەو موسڵمانە باوەڕدارانەی کە تەنیا ئامانجیان پێڕەوکردنی ڕێوشوێنە ئایینییەکانە وەکو ئەرکێکی تایبەتی خۆیان بەرانبەر بە خودایەک کە باوەڕیان پێی هێناوە، سەرتاپایان فاکتەرو ناوەندی بەرهەمهێنان‌و سەرلەنوێ بەرهەمهێنانەوەی ئەم "داعشیزمەن".

بۆیە ئەڵێم داعشیزم، چونکە شۆڤێنییەتی ئیسلامی بە هەردوو تائیفەکەیەوە، چ بگات بە تەجروبەی ئێران‌و چ تەجروبەی سعودیییەو ئۆپۆزیسیۆنەکانیشیان لە جۆری وەهابییەکان‌و ئیخوانییەکان، هەمان شۆڤێنییەتیان بەرهەمهێناوە کە ئێستا خودی تاقمی خوێنخۆری جۆری "داعش" بەکردەوە جێبەجێی ئەکەن.لە شەڕی عێراق- ئێراندا سەدان هەزار لاوی ئێرانی لەلایەن جمهوری ئیسلامییەوە کلیلی بەهەشت کرایە ملیان‌و ژیانیان بوویە قوربانی گەییشتن بە کەربەلاو نەجەف.عەرەبستانی سعودی بە پێی ئەحکامی ئیسلام، بە شمشێری ئیسلام سەرو دەست‌و قاچ ئەپەڕێنێت.سوننەگەری‌و وەهابییەکان‌و شیعەگەریی مێژوویان بە خوێن نووسراوە.دەلالەتی سیاسی من بۆ پشتیوانیی ئەم قسانەم، لەلایەک نیگەرانیی ئیسلامییەکانە بەگشتی سەبارەت بە بودەڵەیی باوەڕی باوەڕدارانی زۆروزەبەندی خەڵکیی بە ئایینی ئیسلام، لەکاتێکدا نەوەکانی ئەو خەڵکە پێڕەوی لە فەرهەنگ‌و ڕێوشوێنی شارستانییەتی ڕۆژئاوا ئەکەن، لەلایەکیش ئومێدەوارییەکانیانە بەوەی نەوەد دەر سەدی خەڵك‌و هاوڵاتیانی ئەم کۆمەڵگایانە موسڵمانن کە ئەوان تیایاندا ئامادەگییان هەیە، بەڵام ئەبینن هێشتا مەیل‌و ئاراستەی کۆمەڵگاکان بەگشتی زۆرتر لەژێر کاریگەریی نەریت‌و شارستانییەتی ڕۆژئاوادا خۆی ئەبینێتەوە!

دڵشادبوونی ئیسلامییەکان بۆ ماوەی هەزاران ساڵ بە جمەی سەف‌و ڕیزی نوێژی جومعەکانیان کە ئاپۆڕەی نوێژخوێنانی ئاسایی خەڵکیان ئەبینی، ئێستا گۆڕاوە بۆ نیگەرانییەکی گەورە، چونکە لە کۆتاییدا ئەبینن سەرەڕای هەموو ئەم گوشارانەیان، لە گرتنەبەری ڕێوشوێنە ژیاری‌و کۆمەڵایەتییەکاندا لەنێو خودی ئەم کۆمەڵگایانەدا بەتایبەتی، زیاتر نۆرم‌و شێوە ژیانی ڕۆژئاوایی‌و فەرهەنگی زاڵی ڕۆژئاوایی برەوی هەیەو جێگای بایەخی خەڵك‌و هاوڵاتیانە تا شێوە ژیانی داعشی‌و ئاخوندی‌و سەلەفی‌و ..تد.شێوەی جلوبەرگ پۆشینیان، ئارەزووی قووڵی ئەم خەڵکە لە گوێڕادێران بۆ موسیقای ڕۆژئاوایی‌و تەماشای فیلمە ڕۆژئاواییەکان، بەتایبەت ئەو جۆرەیان کە باسی عیشق‌و خۆشەویستی‌و پەیوەندی نێوان کوڕان‌و کچان بەیان‌و بەرجەستەئەکات، نیشانی ئەدات کە ئەم شۆڤێنیزمە ئیسلامییە لەگەڵ چ جۆرە سەردەم‌و مێژوویەکدا بەرەوڕووبۆتەوە! سەردەمێک کە تەواوی ئاماژەکانی هێمان بۆ ئاوابوونی شێوەی ژیان‌و هەڵس‌و کەوت‌و مامەڵەو موعاشەرەی ئیسلامییانە لە ناوچەکە‌و جیهانیشدا.بۆیە ئەم ئاراستە ئیسلامییە نوێیە لەنێو هەردوو جەمسەری شیعەگەریی‌و سوننەگەرییدا، شێتگیر بووەو کاردانەوەیەکی دڕندانەو شۆڤێنییانەی نیشانداوە بۆ سنووردانان بۆ ئەم بێنرخی‌و بێبەهاییەی ئایینی ئیسلام‌و شێوەو حوکم‌و ڕێساکانی.سەرنجی ئەم کۆپلەیە لە ووتاری ئەندامێکی یەکگرتووی ئیسلامی، بە ناوی ئارام قادر گرنگی‌و بایەخی خۆی هەیە لەمبارەیەوە.ئارام قادر نوسیویەتی: "به‌لام تا ئیستا ئیسلامیه‌كان نه‌گه‌شتونه‌ ته‌ ده‌سه‌لات ونه‌بوونه‌ زۆرینه‌ ،هه‌رچه‌نده‌ زۆربه‌ی‌ میلله‌تی‌ كورد موسلمانه‌ وژماره‌ی‌ نویژخوینان له‌مزگه‌وته‌كان مسۆگه‌ری‌ سه‌ركه‌وتنی‌ لایه‌نه‌ ئیسلامیه‌كان ده‌كات به‌لام ته‌نانه‌ت ئیسلامیه‌كان نه‌یانتوانیوه‌ ده‌نگ وپشتیوانی‌ ئه‌وانیش به‌ده‌ست بهینن"!.

ئیسلامییەکان بەگشتی، چی ئەوانەی لە ڕیزی داعش‌و نوسرەو جوندولئیسلام‌و عەسائیبولحەق‌و غەیری ئەوانیشدان، چی ئەوانەشیان کە تێکەڵی پرۆسەی سیاسی‌و گاڵتەجاڕی پارلەمانتاریزم‌و دیموکراسی ئەمریکایی بوون، لەژێر گوشاری باری ئاستی ئازادییە فەردی‌و کۆمەڵایەتییەکانی کۆمەڵگا ڕۆژئاواییەکاندا، کە لەم کۆمەڵگایانەی خۆماندا ڕەنگدانەوەی گەورەیان هەیەو نەوەی نوێی ئەم کۆمەڵگایانە بێگومان دەرسەدێکی گەورەیان نایانەوێت وەکو سەردەمی ئەسحابوکەهف ڕۆژگارەکانی ژیانی خۆیان لەم سەردەمی سکۆلاریزم‌و شارستانییەتە پڕسەرەوەرییەدا بەسەر بەرن.ئەوان ئەیانەوێ ژیانێکی شکۆمەندانە بژین‌.ئەیانەوێ دەستیان ڕابگات بە فەرهەنگ‌و هونەرو زانست‌و زانیاری‌و داهێنانەکانی مێژووی مرۆڤایەتی، بەتایبەتی کە ناوەندەکەی ئەوروپا بووە.ناخوازن داعشەکان لە هەر بەرگێکدا بن حوکمی شمشێری خەلافەتی ئیسلامی، یاخود عەمامە بەسەرەکانی شیعەگەرییان بەسەردا بسەپێنن.هەر بۆیە ئیسلامییەکان هەوڵ ئەدەن بە داهێنانی زەواجی سیغەو زەواجی میسیارو زەواجی نیکاح‌و دەیان تیاترۆی ئیسلامی‌و مەلهای تازەداهێنراوی تاقمە جۆراوجۆرە ئیسلامییەکان، ڕەوشت‌و ووشیاری کۆمەڵگاو لاوان‌و نەوجەوانان بەلاڕێدا بەرن، وەکو بەرتیلێک ئەیخەنە بەردەمی کۆمەڵگاو ئامانجیان بەگشتی لەخشتەبردن‌و چەواشەکارییەکی ئەخلاقیی‌و سیاسییە.ئەگەرچی ئەم هەنگاوانەی ئیسلامییەکان بۆ ڕەهاکردنی دەستدرێژی سێکسی بۆ سەر ژنان‌و کچانی ئەم کۆمەڵگایانەیە، خۆی وەرچەرخانێکی ئەخلاقیانەی تەواوە بەرانبەر بە گشت ئیدیعاو بانگەشەکانی ئیسلام‌و ئیسلامییەکان کە بۆ "ڕەوشتبەرزی‌و پاراستنی حەیاو نامووس‌و ڕێزو کەرامەتی ئیسلامیانەی هاوڵاتیان گوایا لە چوارچێوەی ئایینی ئیسلامدا ئیمکانی هەیەو دانراوە!"، بەڵام پاشەکشەیەک‌و پاشگەزبوونەوەیەکی گەورەشە لە تەواوی ڕەشت‌و ئەخلاقیاتی ئیسلامییانە کە هەزاران ساڵە پێڕەوانی سیاسی‌و ناسیاسیی ئایینی ئیسلام شانازی پێوەئەکەن‌و خۆیانی پێوە بائەدەن، بەرانبەر بە مەیلی پێشکەوتنی خەڵک‌و کۆمەڵگا، بەرانبەر بە ئارەزووی ڕوهێنان بۆ فەرهەنگی کراوەو ئازادانەی ڕۆژئاوایی.

کۆمەڵگاکانی خۆرەڵاتی ناوەڕاست ئەتوانن پەروەندەی ئەم ئاراستە نوێیەی ئیسلامی سیاسی کە شۆڤێنیزم‌و خوێن‌و ڕق‌و تۆڵەسەندنەوەی لێئەبارێت ببەستن.مرۆڤی کۆمەڵگاکانی ئێمە ژیانی خۆیان‌و نەوەکانیان نەدۆزیوەتەوە تا بەقسەو هەڕەشەو گوڕەشەی تاقمە ڕەنگاوڕەنگەکانی داعش‌و ئاراستەی داعشیزمی ئیسلامی بیکەنە فیدای ڕێگایەکی چەپەڵ‌و قێزەون‌و دوور لە هەر شارستانییەت‌و ئینسانییەتێک! ئەبێت ئەوەش لەیاد نەچێت، هەموو ئەوانەی ئێستا کەوتوونەتەخۆو لەژێر ناوی بەرەنگاربونەوەی داعشدا خەریکن بە وەشاندنی خۆشباوەڕی ئیسلامی‌و قەومی‌و تائیفیی، سووڕێکی نوێی ئاراستەکردنی سیاسیی کۆمەڵگاو هێزەکانیان ئەژێننەوە، هێچکام لەو هێزە ئیسلامیانە، چی ئەوانەی لەگەڵ داعشن چی ئەوانەشی دژی داعشن، دۆستی ئێمەی هاوڵاتیان نین.سەرتاپایان شەڕی دەسەڵات‌و خۆسەپاندنیانە بەسەر ئێمەو کۆمەڵگاکانماندا.ئەوان ئەیانەوێت وەکو هەمیشە ئێمەی هاوڵاتیان بکەنە بەردەبازی پەڕینەوەیان بۆ مەرامەکانیان.سەرئەنجام قوربانی گەورە هەر ئێمەی هاوڵاتیان ئەیدەین.بۆیە ئێمە ئەتوانین ئەم کانسەیان نەدەینێ‌و ئەم دەرفەتەیان بۆ نەڕەخسێنین.ژیان‌و ئاییندەو شارستانییەتی ئێمە خۆمان پێش هەرکەسی تر ئێمە خۆمان لێی بەرپرسیارین.دەستەو تاقمی جۆراوجۆری ئیسلامی کە خەون بە گێڕانەوەی دەسەڵات‌و قەهری ئیسلامییەوە ئەبینن بۆ سەر شارستانییەتی ئەم ناوچەیە، هەرگیز نوێنەری ئێمە نین.بەهەر شێوازو ڕێگایەک بۆتان ئەکرێت، پڕۆژە گڵاوەکانی ئیسلامی سیاسی پووچەڵ‌ کەنەوەو پەکیان بخەن.

٢٠حوزەیران١٤