"پی جۆرە گەرەکمانە نیشانە بدیمێ کە جە ڕاو زوانیوە دەسما یاوۆ بە بنەما زانستیەکاو و گەشەو پەرەسانای زانستیچ حەر جەراو زوانیوە ویەرۆ. بە پێچەوانەو باوەڕی چەوتوو فرە کەسا و لایەنە، گرد زوانێوە توانایی هۆرگێرتەی و ڤاڕایەو بەرهەمە نۆباوە(مدرن) زانسیتیەکاش پەی قسەپەنەکەرەکاش هەن. ددان پۆرەنیای بە گرێنگی گرد زوانێوە دەولەمەند بیەی زانستە گردیەکاش ئینا شۆنیوە، بە تایبەیت ئەشناسای ئا فەرهەنگوو دابوونەریتا کە تا ئیسە پەی فرە کەسا نەشناسیاینی. "
١٤ ساڵێن کە ڕێکوزیاو یونسکۆی و ڕێکوزیای هامکارێش ڕۆ گەردوونی زوانی ئەداێێ جەژنە گێرا. چی ماوەنە ئێمە جە سەراسەروو دنیاینە جە بارەو گرێنگی فرە زوانی و چنەزوانی چالاکییە جۆراجۆرێما بیەنێ و کۆنفەرانسێ و سێمینارێ و کۆنسێرتێما پی بۆنەوە گێرتێنێ.
پارێزنای و گەشەپەنەدای زوانی ئەدایی چارەسەروو کێشەو هاموەڵاتی بیەی جەهانین و ڕاچاروو جە یۆ ئەنەیاوای گردلایەنەین. ئەنەیاوای و قسەکەردەی بە زیاتەر جە زوانێوە بە ماناو ئەنەیاوای فرەتەرین جە فەرهەنگە جۆراجۆرەکاو و دەوڵەمەند کەردەی پێوەندیە فەرهەنگیەکان. ددانپۆرەنیای بە گرێنگی زوانە خۆجەیەکا بۆ بە هۆکاروو ئانەیە کە قسەپەنکەراو ئا زوانا دەنگوو وێشا یاونا بە گۆشوو کەسانوو لایەناتەری و ویەر پەی بەشداری کەردەی چالاکانەیشا جە دیاری کەردەی چارەنووسوو وێشا فەراهەم کریۆ. ئامانجوو یونسکۆیچ پەی پتەوکەردەی بەیۆوەژیوای و هەمکاری بەینوو ٧٠٠٠ زوانا کە ئارۆ جە کۆمەڵگاو مرۆڤایەتینە قسێشا پەنە کریا، حەر ئینەنە.
ئێمە جە جەژنەو ئیمساڵیمانە پاگێری سەروو ئی دروشمە کەرمێ: " گەشەو زوانە خۆجەیەکا پەی پتەو کەردەی هاموەڵاتی بیەی جەهانی، سەرنجوو گردی پەی بنەما زانستیەکا". پی جۆرە گەرەکمانە نیشانە بدیمێ کە جە ڕاو زوانیوە دەسما یاوۆ بە بنەما زانستیەکاو و گەشەو پەرەسانای زانستیچ حەر جەراو زوانیوە ویەرۆ. بە پێچەوانەو باوەڕی چەوتوو فرە کەسا و لایەنە، گرد زوانێوە توانایی هۆرگێرتەی و ڤاڕایەو بەرهەمە نۆباوە(مدرن) زانسیتیەکاش پەی قسەپەنەکەرەکاش هەن. ددان پۆرەنیای بە گرێنگی گرد زوانێوە دەولەمەند بیەی زانستە گردیەکاش ئینا شۆنیوە، بە تایبەیت ئەشناسای ئا فەرهەنگوو دابوونەریتا کە تا ئیسە پەی فرە کەسا نەشناسیاینی.
زوانە خۆجەیەکا بە بەرئاورد چەنی زوانە ئەشناسیایەکا ئینای جە فرەینەنە و وجە ویەرە زانستیەکایچەنە، پیسەو فیزیکی و تێکنۆلۆژی و هتد. . هەرمانەشا پەنە کریۆ. سەرەڕاو ئانەیە ئی زوانا کەوتێنێ وەروو هەڕەشێ فۆتیای و تاویایەو. پەشتەو گۆش وستەی و بایەخ نەدای پی زوانا، جە ڕاسیەنە بێ بەش کەردەی قسەپەنەکەراو ئی زوانانە جە زانستە گردیەکاو و بەرهەمە نۆباوەکاو زانستی.
باشتەربیەی پێوەندی خەڵکوو ئی دەگا جەهانییە گرێنگی بەردەوامبیەی دیالۆگوو بەینوو فەرهەنگە جۆراجۆرەکاما خاستەر پەی بەروزۆ. جە دنیاو ئارۆینە پیمانەی گردی فێربیەی یەرێ (٣) زوانان :
١-زوانی ناوچەیی ٢- زوانی پێوەندی(پەی نمونەی جە وەڵاتێوە فرەزوانینە) ٣- زوانی گەردوونی پەی پێوەندی جە ئاستوو جەهانینە. ئی فرەزوانی و فرە فەرهەنگیە شانسێوە گەورەن پەی ئایەندەو ئێمە، پەی نۆباوی و تازەگەری و هەرپاسە پەی هامکاری بەین زوانەکا. ئێمە نمەبۆ ئی شانسیە جە دەسوو وێما بدەیمێ. ڕۆ جەهانی زوانی ئەدایی زیاتەر جە یەک دەهەین کە بە ئاشکرا دەوروو زوانیش جە قەوارەگێرتەی و وەڵکەوتەی ویروهزروو مرۆڤەکا سەلەمنان وزەقش کەردەنەو. ئینەیچە ویش یاردیدەرێوە خاس بیەن پەی ئەرەمەرزنای بنەماو هاموەڵاتی جەهانی. من جە گردوو وەڵاتاو هەموەندوو(ئەندام) یونسکۆی، جە چالاکواناو کۆمەڵگای مەدەنی، دەموودەزگاێ فێرکەردەی، ئەنجومەنێ فەرهەنگیێ و ڕایاونەرە گردیەکا دوا کەروو کە پەی بە دەس ئاردەی و سەقامگیرکەردەی ئاشتی و وەڵکەوتەی بەردەوامی جە ئامانجوو ئێمە کە سەقامگیری فرەزوانین، پەشتیوانی کەرا.
ئیرێنا باکووڤا وەرپەرسەو یەکەمەو ڕێکوزیاو یونسکۆی- 21. 02. 2014
هۆرگێڵنەر: موختار کەریمی