مالكی و داعش له‌ دووتای ته‌رازویه‌كدا ... عیماد عه‌لی

 كۆمه‌ڵێك لایه‌ن و كه‌سایه‌تی ته‌نانه‌ت له‌وانه‌ی نزیك مالكیشن، له‌ پاش ده‌ركه‌وتنی ده‌رئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان داوایان له‌ئه‌مریكا كردوه‌ به‌ هانایانه‌وه‌ بچێت و نه‌هێڵێت سێباره‌ خۆی بۆ سه‌رۆك وه‌زیران بپاڵێته‌وه‌. به‌ بروای ئه‌وان مانه‌وه‌ی مالكی ده‌بێته‌ هۆی سه‌رهه‌ڵدانی توندره‌وی زیاتر و شڵه‌ژان و دابه‌شكردنی عێراق و، ئه‌گه‌ر بكرێت به‌ شێوه‌یه‌كی ئاسایی له‌و نیازه‌ی پاشگه‌زی بكاته‌وه‌.

دیاره‌ ئه‌مریكای ئۆباما كاتێكی زۆری ده‌وێت بۆ وه‌ڵامدانه‌وه‌، تا ئه‌م روداوانه‌ی دوایی عیراقیش هیچ وه‌ڵامێكی نه‌داونه‌ته‌وه‌ و، ئێستاش هه‌موو كارلێكه‌كان به‌یه‌كداچون و زۆر له‌ بۆچونه‌كان ئاڵۆزبون و هه‌ڵوێستی كۆتایی له‌مه‌ر باردۆخی نوێی عیراق له‌لایه‌ن ئه‌مریكاوه‌ تا ئێستاش به‌ته‌واوه‌تی یه‌كلایی نه‌بوَته‌وه‌.

به‌ پێی هه‌ندێك زانیاری، ئاماژه‌كان بۆ ئه‌وه‌ ده‌چن كه‌ ئه‌مریكا به‌ نهێنی له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه‌ له‌گه‌ڵ ئێران بگه‌نه‌ هه‌ڵوێستێكی هاوبه‌ش بۆ دیاریكردنی مامه‌ڵه‌یه‌كی گونجاو بۆ بارودۆخه‌ نوێكه‌ی عیراق.

چه‌ندین راوبۆچون له‌ئه‌مریكا هاتۆته‌ ئاراوه‌، دیارترینیان ئه‌وه‌یه‌، پاش دارمانی سوپای عیراق، ئیتر پێویسته‌ مالكی له‌سه‌ر كورسیه‌كه‌ی نه‌مێنێت و ئه‌ركی خۆرێكخستنه‌وه‌ به‌ كه‌سێكی شیعه‌ی تر بسپێردرێت، به‌ڵام له‌به‌رامبه‌ردا و له‌م كاته‌دا، رایه‌كیتر سه‌ریهه‌ڵداوه‌ كه‌ كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی بتوانرێت له‌ دابه‌شبونێكی ده‌ستورییدا ده‌سه‌ڵاتی عیراق له‌سه‌ر بنه‌مای فیدراڵیزم یان به‌ ێه‌لاحیه‌تێكی گه‌وره‌تر بۆ هه‌رێمه‌كان رێكبكه‌ون، ئه‌گه‌ر مالكیش له‌سه‌ر حوكم بێت یان هه‌ریه‌كێكی تر شایانی بیرلێكردنه‌وه‌یه‌، ده‌بێت ئه‌وه‌ش له‌به‌رچاو بگیرێت كه‌ پاش روخانی سوپاكه‌ی له‌ موێل، مالكی زۆر له‌ جه‌ماوه‌رێتی خۆی له‌ده‌ست داوه‌ و ده‌بێت ئه‌وه‌ پێش وه‌خت بزانرێت كه‌ ده‌توانێت ئه‌ركه‌ نوێكانی جێبه‌جێ ده‌كات یان نا.

له‌م باره‌وه‌، ئێران تا ئێستا به‌ راشكاوی رای خۆی ده‌رنه‌بریوه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی دركاندوه‌ كه‌ بۆ پاراستنی به‌رژوه‌ندیه‌ هه‌رێمایه‌تیه‌كانی ته‌نانه‌ت ده‌كرێت سازش له‌سه‌ر هه‌ندێك داواكاری پێویستی خۆی بكات، چاودێرانیش وای ده‌خوێننه‌وه‌ كه‌ ده‌شێت ملكه‌چ بێت له‌سه‌ر لابردنی مالكی و دانانی كه‌سێكی شیعه‌ی تر كه‌ جێی متمانه‌ی بێت.

ئه‌وه‌ی بۆ پرسی كورد گرنگه‌ له‌م كاته‌ هه‌ستیاره‌دا، بیركردنه‌وه‌ له‌ چۆنێتی مامه‌ڵه‌ كردن له‌گه‌ڵ هه‌ر پێشهاتێكدا له‌ پاش ده‌ركه‌وتنی داعش، كه‌ وه‌زعه‌كه‌ به‌باشی بۆ به‌دیهێنانی ئامانجه‌كان كه‌وتۆته‌وه‌ و، پێویسته‌ به‌ دیقه‌ت مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م كه‌یسه‌ هه‌نوكه‌ییه‌كاندا بكرێت.

 پاش هه‌ره‌سهێنانی سوپای عیراق، مالكی ئه‌و كه‌سه‌ نابێت كه‌ پێشتر خۆی ده‌نواند، ئه‌وه‌ نه‌بێت مانه‌وه‌ی له‌ دور مه‌ودادا ده‌توانێت پایه‌كانی تاكره‌وی خۆی قایم بكات، به‌ڵام ئه‌و خه‌ته‌ره‌ی له‌سه‌ر كورد كه‌م بوه‌وه‌، له‌م قۆناغه‌ش ئه‌گه‌ر بۆی بكرێت ته‌نازول و سازش له‌گه‌ل كورد ده‌كات ئه‌گه‌ر كورد بریاری یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ی خۆی نه‌دات. ئه‌گه‌ر كه‌سێكی تریش بۆ سه‌رۆك وه‌زیرانی عیراق دیاریكرا، ئه‌وه‌ مامه‌ڵه‌كردن و هه‌ڵێستی كورد له‌ پێگه‌ی به‌هێزه‌وه‌ ده‌بێت، به‌مه‌رجی دابینكردنی پێداویستیه‌ سیاسی و ئابوریه‌ گرنگه‌ نێوخۆییه‌كانی كوردستان.

له‌بارێكی تره‌وه‌، پێویسته‌ كورد راوبۆچه‌نه‌كانی ئێران و ئه‌مریكا به‌ باشی بخوێنێته‌وه‌ و قازانجی جموجوڵه‌كانی داعش تا بێت بۆ مكۆمكردنی ماڵی كورد و به‌هێزیی له‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ناوه‌ندی عێراقدا به‌باشی بقۆزیته‌وه‌. له‌و نێوه‌نده‌شدا، سه‌ره‌رای له‌به‌رچاوگرتنی زه‌ره‌ره‌كانی داعش له‌مه‌ر پرسه‌ ستراتیجیه‌كه‌ی كورد، ده‌شێت كورد یاریه‌كی جوانی خۆی له‌ نێوان داعش و ناوه‌ندی عیراق ده‌ست پێبكات و هه‌ردوكیان له‌ دووتای یه‌ك ته‌رازودا دانێت، هه‌ر كاتێك پێویست بكات به‌ شێوه‌یه‌كی ناراسته‌وخۆ به‌لایه‌كدا بیشكێنێته‌وه‌ و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك خۆی به‌لایه‌كدا یه‌كلایی نه‌كاته‌وه‌ له‌م كاته‌دا.

ئه‌وه‌ی زۆر گرنگه‌، له‌م وه‌زعه‌ تازه‌یه‌ی عێراقدا و، زۆر پێویسته‌ مامه‌ڵه‌ نوێكه‌ی ئه‌مریكا و ئێرانیش كه‌ له‌ مه‌ودایه‌كی نزیكدا له‌گه‌ڵ عێراقدا روون ده‌بێته‌وه‌، بزانێت و، به‌ وردی لێكیبداته‌وه‌ و چۆنێتی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ناوه‌ندی عێراقبه‌ پێی هه‌ڵوێستی نوێكان بێت و، به‌ ده‌سته‌جه‌معی سه‌رجه‌م لایه‌نه‌ كوردستانیه‌كان په‌یوه‌ندیه‌ دیبلۆماسیه‌كان و مامه‌ڵه‌ ده‌ره‌كیه‌كان رێكبخرێته‌وه‌ و، هیچ كه‌س و لایه‌نێك تاك لایه‌نانه‌ ره‌فتار نه‌كات.

 

Related Articles