له سه‌ره‌تای جه‌نگی جیهانی دووه‌م قوتابیه‌كانی بدیع الزمان سعیدی نورسی پرسیار له نورسی ده‌كه‌ن وا په‌نجا ڕۆژ تێپه‌ڕی كه‌چی ئێوه هه‌ر هێشتا ئاوڕێكتان نه‌دایه‌وه له‌م ته‌وژمانه‌ی كه له جیهاندا هه‌ڵده‌سوڕێن و پرسیارێكتان له‌باره‌وه نه‌كرد. . . . . . هیچ نه‌بی له گۆشه‌ی كارو خزمه‌تی په‌یامه‌كانی نوور و بڵاوبونه‌وه‌یان و سود گه‌یاندیان به جیهانی ئیسلامی ئاوڕێكتان لی بدایه‌ته‌وه. . جا ئایا له‌م گۆشه‌یه‌وه هه‌ر بایه‌خی پی ناده‌یت و پرسیاری له‌باره‌وه ناكه‌یت؟؟
پێشتر چه‌ند جارێك پرسیاری ئه‌و جه‌نگه‌یان له بدیع الزمان ده‌كرد به‌ڵام ئه‌و وه‌ڵامی قوتابیه‌كانی نه‌ده‌دایه‌وه و سه‌رقاڵی كارێكی زۆر له‌وه گه‌وره‌تر بوو كه‌ئه‌ویش چاره‌نوسی مرۆڤه‌كان بوو. تا له كۆتایدا به‌م پرسیاره كه په‌یوه‌ندی به په‌یامه‌كانی نووره‌وه هه‌بوو سه‌رنجی نورسیان بۆلای ئه‌م جه‌نگه ڕاكێشاو به هیوا بوون وه‌ڵاِمێكی دڵنیایی به‌خشیان ده‌ست بكه‌وێت.
ده‌مه‌وێت پێش ئه‌وه‌ی وه‌ڵامی نورسی بۆ قوتابیه‌كانی بزانین تیشكێك بخه‌ینه كاروباره‌كانی نوێخواز (المجدد) له جیهانی ئیسلامدا. خوای گه‌وره له دروست بونی ئاده‌مه‌وه تا له دایك بونی حه‌زره‌تی موحه‌مه‌د (د. خ) له دورگه‌ی عه‌ره‌بیدا 123999 پێغه‌مبه‌ری ڕه‌انه كردووه بۆ لای تێكڕای مرۆڤه‌كان له‌سه‌ر زه‌ویدا، په‌یامی هه‌ریه‌كه له په‌یامبه‌رانه له گه‌ڵ سه‌رده‌م و عه‌قڵیه‌تی مرۆڤه‌كانی ئه‌و سه‌رده‌مه ته‌باو گونجاو بووه و له ئاستی شارستانێتی ئه‌واندا بووه. له‌و زه‌مه‌نه دوور و درێژه‌دا مرۆڤایه‌تی قۆناغ له دوای قۆناغ به‌ره‌و كامڵ بون ده‌هات و له قۆناغی ده‌شته‌كییه‌وه به‌ره‌و كۆمه‌ڵایه‌تی و شارستانی هه‌نگاوی ناوه تا ئه‌وه‌ی له سه‌رده‌می هاتنی سه‌روه‌رماندا كه كۆتا په‌یامبه‌ره گه‌یشته قۆناغی ئاماده‌یی و هه‌موو شه‌ریعه‌ته‌كان یه‌كخران و یه‌ك به‌رنامه‌و یه‌ك شه‌ریعه‌ت بۆ تێكڕای مرۆڤایه‌تی ڕه‌وانه كرا. به‌مه‌ش ژماره‌ی په‌یامبه‌رانی خوا بوو به سه‌دوبیست و چوار هه‌زار په‌یامبه‌ر. به هاتنی محمد (د. خ) ئه‌و چه‌رخه له شه‌وگاری تاریك و نوته‌كه‌وه گۆڕا بۆ چه‌رخی به‌خته‌وه‌ری، كه‌سانێك كه پێشتر كچانی خۆیان زینده‌به‌چاڵ ده‌كرد و به نێزه و ڕم ورگی هه‌ژار و سته‌م لێكراوانیان ده‌دڕی بوون به مورشید و مامۆستای وڵاتانی جیهان. هه‌ر بۆیه ئه‌و چه‌رخه له چه‌رخی نه‌فامییه‌وه گۆڕا بۆ چه‌رخی به‌خته‌وه‌ری.
میهری خوای گه‌وره هه‌میشه به‌رده‌وام ده‌بێت و مرۆڤه‌كان به ته‌نیا به‌جێ ناهێڵێت، له‌دوای چه‌رخی به‌خته‌وه‌رییه‌وه وورده ورده مرۆڤایه‌تی به‌ره‌و خوار ئه‌هاته‌وه و له ئه‌قره‌بییه‌تی ئیلاهی دور ده‌كه‌وتنه‌وه هه‌رچه‌نده ئاده‌م و خاته‌م سه‌ره‌تاو كۆتایی په‌یامبه‌ران بوون به‌ڵام له بری كاری په‌یامبه‌ر خوای گه‌وره ئیرشادو تبلیغی سپارد به نوێخوازه‌كان كه ئه‌وانیش هه‌مان وه‌زیفه‌ی په‌یامبه‌ران جێبه‌جی ده‌كه‌ن. له فه‌رموده‌دا هاتووه كه (علما و امتی كڕنبیا و بنی اسرائیل) واته زانای ئومه‌ته‌كه‌م وه‌ك په‌یامبه‌رانی به‌نی ئیسرائیلی وان، واته هه‌مان وه‌زیفه جێبه‌جی ده‌كه‌ن. وه هه‌روه‌ها له فه‌رموده‌دا هاتووه خوای گه‌وره سه‌ری هه‌موو سه‌د ساڵ جارێك كه‌سێك ده‌نێرێت تاوه‌كو كاروباری ئایین نوی بكاته‌وه. ئه‌م نوێكردنه‌وه‌یه هیچ په‌یوه‌ندی به شه‌ریعه‌تی پیرۆزه‌وه نیه و بچوكترین ده‌ستكاری بابه‌ته فیقهیه‌كان ناكات، به‌ڵكو نوێخواز خه‌ریكی بنیات نانه‌وه‌ی قه‌ڵا ڕوخاوه‌كانی ئیمانه لای خه‌ڵكی. نوێخواز به چه‌كی سه‌رده‌مه‌كه‌ی خۆیه‌وه دێت و به‌و چه‌كه به گژی بی باوه‌ڕیدا ده‌چێته‌وه. نوێكار جگه له زیره‌كی كه‌سبی خۆی خوای گه‌وره زیره‌كییه‌كی (لدن) ی خۆی پی ده‌به‌خشێت. نامه‌وێت بچمه ناو درێژه‌ی وه‌ێفه‌كانی نوێخوازه‌وه چونكه له‌وه‌ها شوێنێكدا ناتوانرێت حه‌قی خۆی پی بدرێت، هه‌رئه‌وه‌نده ده‌ڵێم كه نوێخواز شاره‌زای ته‌واوی چه‌رخه‌كه‌ی خۆیه‌تی و نه‌خۆشیه‌كانی سه‌رده‌مه‌كه‌ی ده‌ستنیشان ده‌كات و چاره‌سه‌ری پێویستیان بۆ ده‌دۆزێته‌وه.
كاتێك قوتابیه‌كانی نورسی پرسیاری ئه‌و جه‌نگه‌ی لی ده‌كه‌ن به‌م شێوه‌یه وه‌ڵامیان ده‌داته‌وه:
ئه‌و كه‌سه‌ی كه ئه‌م جه‌نگه ڕوخێنه‌ره ده‌نێته‌وه و تیایدا به‌شداره زۆر به ڕاستی و جوانی ئه‌م ئایه‌ته پیرۆزه له خۆیدا به‌رجه‌سته ده‌كات كه ده‌فه‌روێت (انه كان ڤلوما جهولا) (الاحزاب -72. واته زۆر سته‌مكاره كه وێنه‌ی نه‌بینراوه هه‌روه‌ها زۆر نه‌فام واته كه‌س له‌و جاهیل تر نییه چونكه به ێیغه‌ی موباله‌غه وه‌ێفیان ده‌كات. له‌به‌ر ئه‌وه دروست نییه مرۆڤ بۆ ئه‌و سته‌مه سه‌رسوڕ هێنه‌رانه بڕوانێت، وه نابێت به‌هیچ شێوه‌یه‌ك پشتی ئه‌و ته‌وژمانه بگرێت. . . نابێت به‌دوای هه‌واڵه‌كانیدا بگه‌ڕێت. . . نابێت گوی له پڕوپاگه‌نده درۆو ده‌له‌سه خه‌ڵه‌تێنه‌ره‌كانیان بگرێت. . نابێت به خه‌م و خه‌فه‌ته‌وه سه‌یری جه‌نگه‌كانی نێوانیان بكات. .
هه‌موو ئه‌م نابێت نابێته‌ی نورسی له‌به‌ر چی؟ چونكه ڕازی بون به سته‌م هه‌ر سته‌مه‌و گه‌ر حه‌زیشی لێی بێت به سته‌مكار داده‌نرێت وه ئه‌گه‌ر پشتیشی بگرێت ئه‌وا سه‌رزه‌نشتی ئه‌م ئایه‌ته پیرۆزه ده‌یگرێته‌وه كه ده‌فه‌رموێت (ولا تركنوا الی الژین ڤلموا فتمسكم النار) (هود-113) . ئه‌گه‌ر ده‌ڵێیت ده‌چم ئه‌و ئاگره ده‌كوژێنمه‌وه ئه‌وا به موسڵمان ناكوژێته‌وه چونكه جاهیلترین و سته‌مكارترین كه‌سانێك ئه‌و جه‌نگانه هه‌ڵده‌گرسێنن موسڵمان ته‌نها له‌و نێوه‌نده‌دا سوته‌مه‌نییه‌و به‌س. ئایا مناڵ چی په‌یوه‌ندیه‌كی به فیكرو ئایدیاوه هه‌یه كه ده‌كرێته سوته‌مه‌نی ئه‌و جه‌نگه نه‌گریسانه. ئه‌وه سروشتی شه‌ڕه‌نگێزی مرۆڤه‌كانه كه حه‌ز ده‌كه‌ن مه‌له له ناو لافاوی خوێندا بكه‌ن. ساده ترین نمونه بۆ شه‌ڕه‌نگێزی مرۆڤ كاتێك هه‌ركاممان به كۆڵانێكدا تێده‌په‌ڕین دوو كه‌ڵه‌شێر شه‌ڕ ده‌كه‌ن هه‌رله‌خۆمانه‌وه ده‌بین به لایه‌نی یه‌كێك له‌و دوو كه‌ڵه‌شێره و چه‌پڵه‌ی بۆ لی ده‌ده‌ین و ئاخی بۆ هه‌ڵده‌كێشین چونكه سیفه‌تی مرۆڤ وایه به‌بینینی دیمه‌نه‌كان كارلێك ده‌كات له‌گه‌ڵیاندا ناتوانێت به بی لایه‌ن بمێنێته‌وه!!! نورسی له‌خۆیه‌وه نه‌یوتووه ئاوڕ بۆلای ئه‌و جه‌نگانه مه‌ده‌نه‌وه ئه‌و وه‌كو نوێخوازی سه‌رده‌م هه‌ناوی چه‌رخه‌كه‌ی بۆ ده‌رهێناوین و خستویه‌تیه به‌رده‌ممان، چاره‌سه‌ره‌كه‌شی بۆ ده‌ستنیشان كردوین.
هه‌ڵوێستی موسڵمان به‌رامبه‌ر ئه‌و جه‌نگه نه‌گریسه نه‌خوازراوانه ده‌بێت هه‌ڵوێستی نوێخوازی سه‌رده‌م بێت و به هیچ شێوه‌یه‌ك نه‌گۆڕێت. چونكه وه‌ك نورسی ده‌ڵێت ئه‌م جه‌نگانه هیچ په‌یوه‌ندیه‌كیان به جێبه‌جێكردنی حه‌قه‌وه نییه. . وه په‌یوه‌ندی به دامه‌زراندنی ڕاستی و به‌رزكردنه‌وه‌ی بایه‌خی ئایین و سه‌قامگیركردنی دادگه‌ری نیه. . ئیتر موسڵمان له‌م نێوه‌نده‌دا چی بكات كه هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به ئایینه‌كه‌ی ئه‌وه نه‌بێت؟! ئه‌ی هۆكاری ئه‌م جه‌نگانه چییه كه له‌سه‌ده‌ی بیست و بیست یه‌كدا به‌رپا ده‌بن؟ جه‌نگ و سه‌ده‌ی بیست و یه‌ك كوجا مه‌رحه‌با!!! هۆكاری ئه‌م جه‌نگانه یه‌كه‌م سه‌رسه‌ختییه چونكه مرۆڤ ئه‌گه‌ر خوا نیعمه‌تێكی پێدا ئه‌ویش نیعمه‌ت به‌خشی نه‌ناسی ئه‌وا به‌ره‌و گومڕایی و سه‌رسه‌ختی هه‌نگاو ده‌نێت و هه‌موو شتێك به‌هی خۆی ده‌زانێت. دووه‌م هۆكار ده‌مارگیرییه، هه‌روه‌ك ده‌مارگیری سه‌رده‌می جاهیلیه‌ت، سێهه‌م ڕه‌گه‌ز په‌رستییه، واته فه‌زڵی ڕه‌گه‌زی خۆی ده‌دات به‌سه‌ر هه‌موو نه‌ته‌وه‌كانی تردا و فاشیه‌ت و نازیه‌ت به‌رهه‌م ده‌هێنێت. ئایا ئه‌نجامی ئه‌م جه‌نگانه به چی ده‌گه‌یه‌ت كه نه له پێناوی دادگه‌ری و جێبه‌جێكردنی حه‌ق و دامه‌زراندنی ڕاستی به‌رپا نه‌كرابێت؟ بێگومان سته‌می هێنده چه‌په‌ڵ و كاره‌ساتی ئه‌وه‌نده ئازاربه‌خش ئه‌نجام ده‌درێت كه له جیهاندا هاو وێنه‌یان نه‌بینراوه. واته ڕووی هۆلاكۆ و جه‌نگێزخان سپی ده‌كه‌نه‌وه.
نابێت مرۆڤ چاوه‌ڕوانی ئه‌وه بكات ئه‌م جه‌نگانه بوه‌ستێت و كۆتایی پی بێت، تا له‌لایه‌كه‌وه ده‌یكوژێنیته‌وه له لایه‌كی تره‌وه هه‌ڵده‌گیرسێته‌وه، هه‌روه‌ك ئاگری پوش و پاوانی شاخه‌كان وایه كۆنترۆڵكردنی ئه‌سته‌مه.
پزیسكی ئه‌م ئاگره ده‌بێته هۆی له‌ناو بردنی مناڵ، ئایا مناڵ چی په‌یوه‌ندیه‌كی به فیكرو بیروباوه‌ڕه‌كانه‌وه هه‌یه!! له‌ناوبردنی خێزان، ، پیر، ، بیماری بێتاوان، هه‌موو ئه‌مانه به بیانوه زۆر بی ئه‌رزش و ناڕه‌واكان ته‌نها له‌به‌ر بونی یه‌ك دوو سه‌ربازی دوژمن له نێوانیاندا. هه‌روه‌ها یه‌كگرتنی سه‌رسه‌ختترین دیكتاتۆر له‌گه‌ڵ ئاژاوه‌چی و تیرۆریسته‌كاندا كه هه‌ردوكیان پێكه‌وه نماینده‌ی یه‌ئجوج و مه‌ئجوجن و نابێت به هیچ شێوه‌یه‌ك به ته‌مای به‌زه‌یی بیت لێیان. هه‌روه‌كو مریشك مرۆڤت بۆ سه‌رده‌بڕن و به چه‌قۆ و نێزه سكی ژن و مناڵت بۆ هه‌ڵده‌دڕن. هه‌وه‌ها ڕشتنی خوێنی هه‌زاران به‌ڵكو ملیۆنه‌ها كه‌سی بێتاوان بی ئه‌وه‌ی ئاگایان له هیچ شتێك هه‌بێت، كاتێك چاو ده‌كه‌نه‌وه ئه‌زانن له قیامه‌تن!! هه‌روه‌ها به‌رده‌وام بونی ئه‌م جه‌نگه تا زه‌ره‌ر به سه‌رجه‌م گرۆی مرۆڤایه‌تی ده‌گه‌یه‌نێت، هه‌روه‌ها نابێت به‌ته‌ما بیت بوه‌ستێت، چونكه نه ئاشتیان ده‌وێت نه ڕیككه‌وتن.
ئایا هه‌ڵوێستی ئیسلام چییه‌له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م جه‌نگانه‌وه؟ هه‌ڵویستی موسڵمانانمان مه‌به‌ست نیه، چونكه باوی (من وتم) نیه ئه‌مڕۆ موسڵمانێك لێدوانێك ده‌دات به‌یانی و دوو به‌یانی ده‌بێت لێی په‌شیمان ببێته‌وه و ته‌ئویل بۆ قسه‌كانی بهێنێته‌وه چونكه ئه‌م سه‌رده‌مه باوی تاكه‌كه‌س نییه‌و تاكه‌كه‌س قسه‌كانی هیچ ئه‌رزش و بایه‌خێكی نییه به‌ڵكو باوی كۆمه‌ڵ و شورایه. هه‌ڵویستی ئیسلام له‌م جه‌نگانه‌دا ئه‌وه‌یه كه ئایینی پیرۆزی ئیسلام و قورئانی پیرۆز له‌م چه‌شنه جه‌نگه به‌رییه نابێت ئیسلام بخزێنرێته ناو ئه‌م جه‌نگانه‌وه. چونكه ئه‌م جه‌نگه له‌گه‌ڵ هیچ یاسایه‌كی دادپه‌روه‌ری و نه له‌گه‌ڵ مرۆڤایه‌تی و نه له‌گه‌ڵ هیچ ده‌ستورێكی ڕاستی و یاساكانی مافی مرۆڤ ناگونجێت و یه‌ك ناگرێته‌وه. حه‌ق نیه كه‌س به‌ناوی ئیسلامه‌وه وه‌ڵامی پرسیاره بێتامه‌كانی ناو بازاڕی سیاسه‌ت بداته‌وه. بچوكترین و كورت ترین باڵا ئه‌مڕۆ باڵای ئیسلامییه‌كانه كه شه‌ریعه‌تی پیرۆز به‌هی خۆیان ده‌زانن، هه‌ر بۆیه باڵای ئیسلامیشیان وه‌كو باڵای خۆیان لێكردووه، (فڕین الپری من الپریا؟؟)
ئاینی ئیسلام و قورئانی پیرۆز دانابه‌زنه ئاستی ئه‌و زه‌لیلیه‌ی كه یارمه‌تی ئه‌وانه بده‌ن كه له‌و جه‌نگانه‌دا به‌شدارن چونكه ئه‌وانه‌ی له‌م به‌زمانه تێوه‌گلاون فیرعه‌ونایه‌تییه‌كی سامناكیان پێیه. به‌رژه‌وه‌ندی په‌رستییه‌كی سه‌یروسه‌مه‌ره به به‌سه‌ر هه‌موو لایه‌نه‌كانی جه‌نگدا زاڵه، بۆ نمونه له جه‌نگه‌كانی عێراق- ئێران و عێراق-كوه‌یت و عێراق –امریكا فیشه‌كێك به‌ر وه‌زاره‌تی نه‌وت نه‌كه‌وتووه و نه‌وتخانه‌كان سه‌لامه‌تن له به‌ر ئه‌وه‌ی نه‌وته‌كه هی ئێمه نیه‌و خاوه‌نی خۆی ده‌یپارێزێت كه جوله‌كه‌یه. سه‌ره‌ڕای هه‌موو ئه‌مانه هیچ لایه‌نێك ده‌ستی یارمه‌تی نه بۆ ئیسلام نه‌بۆ قورئان درێژ ناكات واته داوای یارمه‌تی و كۆمه‌ك له‌و دوانه ناكات، وه هه‌موشی قورئان و ئیسلام به‌كارده‌هێنێت بۆ به‌رژه‌وه‌ندی خۆی، بی ئه‌وه‌ی ئاوڕ به‌لای قورئاندا بده‌نه‌وه كه بانگی گه‌ردوون ئه‌كات و ڕێنمایی سه‌رجه‌م گرۆی مرۆڤ ده‌كات. وه قورئانیش هه‌رگیز مل بۆ ئه‌وه نادات پاڵ به شمشێری سته‌مكارانه‌وه بدات كه هه‌ویره‌كه‌ی به خوێنی ملیۆنان كه‌سی بێتاوان شێلراوه. وه نابێت شوێنكه‌وتوانی قورئانیش پاڵ بده‌ن به‌و سته‌مكارانه‌وه كه هیچ به‌زه‌ییه‌ك له ده‌ستورو یاساكانیاندا نییه. له‌م نێوه‌نده‌شدا پرسیاری بچوك ده‌كرێت ئه‌ی نابێت موسڵمان مه‌وقفی هه‌بێت؟ ئایا چی جۆره هه‌ڵوێستێكمان هه‌بێت كه بێباوه‌ڕان له لوتكه‌ی هێزو ده‌سه‌ڵاتدان و ئێمه‌ش به‌ده‌ستی به‌تاڵ و، هه‌روه‌كو هه‌ڵوێستی مێروله‌یه‌ك به‌رامبه‌ر فیلێك وایه!!! ده‌بێت بی ده‌نگ بین و ته‌نها پشت به توانستی خوای گه‌وره ببه‌ستین. ئه‌و توانستی خوایه‌ش به‌په‌له په‌لی من و تۆ نابێت خوای گه‌وره خوایه‌تی ده‌كات كاتێك فیرعه‌ون نێرینه‌كانی به‌نی ئیسرائیل سه‌رده‌بڕێت و كچه‌كانیان ده‌هێڵێته‌وه داوای یارمه‌تی و كۆمه‌ك له خوای گه‌وره ده‌كه‌ن. خوای گه‌وره‌ش مناڵێك ڕزگار ده‌كات له سه‌ربڕینی ئالی فیرعه‌ون و سروش بۆ دایكی ده‌كات بچێت له ماڵی فیرعه‌ون شیری پی بدات. ئه‌مه‌یه كۆمه‌ك و هاوكاری خوای گه‌وره ده‌بێت چه‌ند ساڵی پی چوبێت تاوه‌كو حه‌زره‌تی موسا گه‌وره بوبێت و بوبێت به په‌یامبه‌ر و چه‌ند ساڵ ململانێی فیرعه‌ونی كردبێت تا ئه‌وه‌ی فیرعه‌ون له ناو چوو. ئێستا موسڵمان داوا له خوای گه‌وره ده‌كات ده‌یه‌وێت یه‌كسه‌ر بۆ به‌یانی دوژمن قه‌ڵاچۆ كرابێت!!! شتی وا له یاساو ده‌ستوری خوای گه‌وره‌دا نییه ئه‌و خوایه‌تی ده‌كات و هه‌موو شتێك به پله‌به‌ندی ده‌سازێنێت.
ئایا هه‌ڵوێستی ئیلحاد و بێباوه‌ڕی له‌م جه‌نگانه‌دا چییه؟ نابێت موسڵمان به‌ته‌مای ئه‌وه بێت ئیلحاد له‌ناوچاوی خۆی بنوسێت (انا ملحد) ودوای بێت بڵێت موسڵمانان له‌گه‌ڵ ئێوه جه‌نگ ده‌كه‌م!!! به‌ڵكو دوو هه‌ڵوێستی زۆر ترسناكی هه‌یه یه‌كه‌میان ئه‌و ئیلحاده ئه‌ڕوات پاڵ ئه‌دات به یه‌كێك له دوو هێزه‌كه‌وه ئیشی ئه‌و ته‌ها هاڕینی موسڵمانانه خه‌ڵك ئه‌كوژێت مزگه‌وت ئه‌ڕوخێنێت به‌رده‌وام خه‌ریكی كاولكارییه. وا له موسڵمانان ده‌كات بچن پاڵ به لایه‌نی به‌رامبه‌ره‌وه بده‌ن، ئێمه نازانین لایه‌نی به‌رامبه‌ریش هه‌ر هی خۆیه‌تی، نابێت له داخی ئه‌م بچیت پشتی ئه‌و بگریت چونكه له هه‌ردوولا موسڵمان هاڕینه. دووه‌م هه‌ڵوێستی ئیلحاد ده‌چێت جلوبورگی نیفاق ده‌پۆشێت خۆی له‌به‌رگی ئاییندا پیشانی موسڵمانان ده‌دات ده‌چێته سه‌ر مینبه‌ر و وه‌ك خه‌لیفه‌ی موسڵمانان وتار ده‌دات هه‌موو ئیسلامی له‌به‌ره و فه‌رموده‌ی وا ده‌هێنێته‌وه هیچ موسڵمانێك نه‌یبیستووه و هه‌موو قورئانی له‌به‌ره. كه ئه‌مه‌ی كرد دۆسته‌كانی تۆ ده‌ناسێت ده‌چێت له پشته‌وه دۆسته‌كانی خۆت ده‌دات به گژتاو ده‌یكات به دوژمنت، وه‌ك جه‌نگه‌كانی كورد- كورد، جه‌نگی عه‌ره‌ب- عه‌ره‌ب جه‌نكی موسڵمان- موسڵمان هه‌موو ئه‌م جه‌نگانه به‌رپا ده‌كات. لێره‌دا موسڵمان ده‌بێت به خاوه‌نی دوو تاوان یه‌كه‌م خۆی دووه‌م دۆسته‌كه‌ی، واته ویزری هه‌ردوكیان ده‌كه‌وێته سه‌رشانی.
له كۆتاییدا ئه‌ركی سه‌رشانی موسڵمانان چییه؟ ته‌نهاو ته‌نها ئیمان به‌ڵام كه‌م كه‌س هه‌یه بزانێت ئیمان چییه. ئیمان بریتییه له ناسینی خوای گه‌وره به حق الیقین، ناسینی هه‌ردوو قورئانه‌كه قورئانی بینراو كه گه‌ردوونه و قورئانی نوسراو كه مێحفی شه‌ریفه هیچیان له هیچیان كه‌متر نین، هه‌روه‌ها ناسینی مرۆڤه كه كه گه‌ردونی بچوكی پی ده‌وترێت و ناسینی گه‌ردون كه مرۆڤی گه‌وره‌ی پی ئه‌وترێت. پاشان ناسینی نبوه‌ت و جیاكردنه‌وه‌یه‌تی له نه‌بی چونكه نه‌بی شه‌خێێكه به‌ڵام نبوه‌ت شه‌هاده‌ی پێغه‌مبه‌رایه‌تییه‌و خوای گه‌وره خه‌ڵاتی هه‌ڵبژارده‌كانی خۆی ده‌كات. ته‌وحید و میعراج و قه‌ده‌ر و حه‌شری جیسمانی و زیندوو بونه‌وه‌و جوزئی ئیختیاری و ده‌یان لق و پۆپی تر كه ناكرێت لێره‌دا هه‌مووی باس بكرێت. كاتێك پێمان ده‌وترێت ئیماندار ده‌بێت كوفرو ئیلحاد به ڕه‌گو ڕیشه‌یه‌وه ده‌ربهێنین و بیده‌ین به‌ده‌ستی به‌رامبه‌ره‌كه‌مانه‌وه و بڵێین فه‌رموو ئه‌مه‌یه كوفرو ئیلحاد. دواتر نابێت بایه‌خ به‌و كاروبارانه بدرێت كه ڕوو ده‌دات ده‌بێت موسڵمان خۆی بكات به كه‌ڕه‌ی ناو فه‌ره‌نجی واته هیچ له‌و هه‌واڵه بێتامانه نه‌بیستێت. وه نابێت موسڵمان خۆی له هیچ دا هه‌ڵبقورتێنێت، ئه‌م به‌یانیه ده‌ده‌ینه پاڵ یه‌كێك بۆ سبه‌ی ده‌چینه پاڵ لایه‌نێكی تر، وه نابێت به حه‌زو شه‌وقه‌وه بۆ ئه‌و جۆره جه‌نگانه بڕوانین. له كۆتایدا نورسی به قوتابیه‌كانی ده‌ڵێت مافی خۆمه نه‌ك په‌نجا ڕۆژ به‌ڵكو په‌نجا ساڵیش بۆ ئه‌و جه‌نگ و هه‌راو ئاشوبانه نه‌ڕوانم، دواتر ده‌ڵێت ده‌ی خۆ ئێوه بۆ ئه‌و جه‌نگانه‌تان ڕوانی چیتان قازانج كرد؟؟ جگه له گوناه چیتان ده‌ست كه‌وت؟ منیش بۆم نه‌ڕوانی چیم زه‌ره‌ر كرد؟.
ئیمان یه‌كه‌م وه‌زیفه‌ی موسڵمانانه ده‌بێت ببێت به كاڵای به‌ری هه‌موو موسڵمانێك، پێغه‌مبه‌ر ێلی الله علیه وسلم به سیازده ساڵ قۆناغی ئیمانی له مه‌ككه ته‌واو كرد دوای ئه‌وه باسی حوكم و شه‌ریعه هات. له‌وانه‌یه له‌م زه‌مه‌نه‌ی ئێمه‌دا قۆناغی ئیمان پێویستی به سه‌دوسی ساڵ هه‌بێت تا ئه‌وه‌ی ئیمانداران بتوانن له‌سه‌ر پێی خۆیان بوه‌ستن.
سه‌رحه‌د یونس محمد
سه‌رچاوه// پاشبه‌نده‌كان/ به‌رگی پێنجه‌می په‌یامه‌كانی نوور / بدیع الزمان سعیدی نورسی.